بهداشت محیط نوعی مهندسی محیط زیستی است

صدای فارس: نشست تخصصی بهداشت محیط به همت گروه ارتقا سلامت فرهنگستان علوم پزشکی روز جمعه ۳۰ آذر ۱۴۰۲ در سالن کتابخانه این نهاد علمی با حضور استادان دانشجویان دکترا و دانش‌آموختگان جوان رشته مهندسی بهداشت محیط برگزار شد.

کامران باقری لنکرانی رئیس گروه ارتقا سلامت فرهنگستان علوم پزشکی در زمینه انتظارات جامعه علمی و اجرایی کشور از دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته بهداشت محیط سخنان خود را این گونه آغاز کرد: من دانش آموخته بهداشت محیط نیستم اما بهداشت محیط و همچنین ارتقا سلامت را با توجه به اهمیت آنها از منظر تأثیری که بر سلامت جامعه دارند با نگاه بین رشته‌ای می‌بینم. در باب اهمیت بحث باید گفت که در سند چشم انداز کشور تاکید بر حفظ بهداشت محیط را مشاهده می‌کنیم و همچنین در سیاست‌های کلی سلامت بند ۲ تاکید بر کاهش مخاطرات و تهدیدات سلامت را به عنوان یک محور و لزوم فراهم آوردن آب و هوای پاک را در بند ۶ به عنوان محور دیگر داریم. از این رو ما نیز در گروه ارتقا سلامت کارگروه کاهش مخاطرات را فعال کردیم که در زمینه آلودگی هوا تغییرات اقلیمی پیوست سلامت شهر سالم و باقیمانده سموم تا کنون فعالیت‌های پژوهشی ارزشمندی انجام داده و بخش‌هایی از نتایج آنها را تا کنون منتشر کرده است.

وی اظهار داشت: بهداشت محیط نوعی مهندسی محیط زیستی است با این رویکرد که سلامت انسان از سلامت محیط زندگی او تفکیک ناپذیر است. همچنین رویکرد مهندسی این رشته به معنای استفاده از فناوری‌ها باعث می‌شود که توان عملیاتی این رشته در ارتقا سلامت بسیار بالا باشد و مبحث اکسپوزومیکس (exposomics مطالعه مواجهات انسان با محیط) که از مهم‌ترین مباحث رشته بهداشت محیط است همه تهدیدات سلامت را که از کودکی تا سالمندی با آن روبرو می‌شویم با نگاهی جامع بررسی می‌کند. در رویکرد اکسپوزومیکس؛ مطالعه اکسپوزوم‌ها (exposome آنچه آدمی با آن مواجهه دارد) این امکان را فراهم می‌آورد که علاوه بر زندگی فردی ببینیم یک فرد در زندگی خانوادگی و اجتماعی خود چه مواجهاتی با محیط دارد و مجاورات او در فردی و اجتماعی‌اش چقدر بر سلامت و بیماری‌اش اثر می‌گذارد. چنین نگاه جامعی به برقراری عدالت در سلامت نیز کمک می‌کند. مثلاً اگر بدانیم برخی افراد از کودکی با چه مواد و شرایطی مواجهه پیدا کرده‌اند که استعداد ابتلاء به دیابت در آنها را افزایش داده است می‌توانیم از این مجاورت‌ها بکاهیم.

لنکرانی افزود: به هر حال انسان در حوزه روابط خانوادگی و اجتماعی خود نیازمند نگاهی جامع برای ارتقا سلامت است تا با انواع مداخلات و توجهات به محیط او از نظر مؤلفه‌های بهداشتی برایش شرایط سلامت فراهم گردد. حتی سیاستگذاری سلامت و ترویج رفتارهای سالم مانند پیاده‌روی در هر شرایط ممکن (حتی پله‌های راهروهای مترو) با این نگاه به عوامل و شرایط محیطی و نقش آنها در سلامت باز می‌گردد. در واقع نقش مهندسی بهداشت محیط علاوه بر تغییر محیط به تغییر رفتار افراد تسری یافته و با رویکردی خاص به تغییرات عمیق و وسیع در مؤلفه‌های سازنده محیط می‌اندیشد مولفه‌هایی که به ارتقا سلامت کمک کند.

وی در پایان با تاکید بر سابقه مطالعات انجام شده در کارگروه کاهش مخاطرات هدف این نشست را انعکاس چالش‌های فراروی رشته بهداشت محیط و تلاش برای ارتباط بهتر بهداشت محیط با ارتقای سلامت ذکر کرد.