پایانه‌های مسافربری تهران امسال هوشمند می‌شوند

مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار و پایانه‌های مسافری شهر تهران درباره هوشمندی پایانه‌های مسافربری، جزئیات ساخت پایانه شرق، وضعیت حمل و نقل بار و … توضیحاتی ارائه داد.

خبرگزاری مهر، گروه جامعه: پایانه مسافری شرق یکی از مهم‌ترین پایانه‌های حمل‌ونقل عمومی در شهر محسوب می‌شود که روزانه میزبان هزاران مسافر است. با توجه به اهمیت این پایانه در جابه‌جایی مسافران، تلاش شده است تا با استفاده از روش‌های نوین، خدمات بهتری ارائه شود. در همین راستا، پروژه‌های مختلفی برای هوشمندسازی این پایانه در دست بررسی و اقدام است، از جمله ارائه اینترنت رایگان برای مسافران، نصب گیت‌های هوشمند برای کنترل بلیت، و بهینه‌سازی فرایندهای ورود و خروج. هدف از این اقدامات، ارتقای سطح رفاه مسافران، افزایش سرعت و دقت در ارائه خدمات و بهبود تجربه سفر است.

با توجه به اهمیت این موضوع حمیدرضا رحمانی مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار و پایانه‌های مسافری شهر تهران با خبرنگار مهر گفتگو کرد.

چرا پایانه جدید شرق تهران احداث شد و روند ساخت آن چگونه بوده است؟

پایانه جدید شرق تهران پس از چندین سال برنامه‌ریزی و اجرای عملیات عمرانی، سرانجام به بهره‌برداری رسید. پایانه جدید که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز حمل‌ونقل مسافری پایتخت شناخته می‌شود، با هدف ارتقای کیفیت خدمات‌رسانی به مسافران و کاهش بار ترافیکی مناطق شرقی تهران احداث شده است.

از دهه ۶۰ که پایانه قدیم شرق راه‌اندازی شد، نیاز به یک پایانه جدید و مجهزتر احساس می‌شد. مطالعات احداث پایانه جدید در دهه ۷۰ آغاز شد و در دهه ۸۰ و ۹۰ مراحل محوطه‌سازی و عملیات عمرانی آن به اجرا درآمد. با تکمیل این پایانه، مسافران از سراسر کشور می‌توانند از امکانات آن استفاده کنند که این امر به بهبود شرایط سفرهای بین‌شهری و کاهش ازدحام در سایر پایانه‌های تهران کمک خواهد کرد.

پایانه جدید شرق با برخورداری از زیرساخت‌های مدرن، امکانات رفاهی مناسب و دسترسی به شبکه حمل‌ونقل عمومی، گامی مؤثر در توسعه شهری تهران محسوب می‌شود و می‌تواند نقش مؤثری در سامان‌دهی سفرهای برون‌شهری ایفا کند. عملیات عمرانی پروژه پایانه مسافری شرق که از دهه ۹۰ آغاز شده بود، پس از سال‌ها توقف و تأخیر، سرانجام به بهره‌برداری رسید. این پروژه که در سال ۹۶ با پیشرفت فیزیکی حدود ۸۵ درصد متوقف شده بود، به دلایل مختلفی چند سال در حالت تعلیق باقی ماند و روند تکمیل آن متوقف شد.

با آغاز به کار مدیریت شهری ششم و شورای ششم، تکمیل این پروژه مجدداً در دستور کار قرار گرفت. در سال ۱۴۰۱ عملیات عمرانی برای تکمیل این پروژه از سر گرفته شد و مراحل پایانی آن به صورت جدی دنبال شد. در نهایت، پس از تلاش‌های گسترده و پیگیری‌های مداوم، این پروژه در تاریخ ۱۷ آذرماه سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری رسید و فعالیت رسمی آن آغاز شد. همزمان با آغاز به کار پایانه مسافری شرق جدید، تمامی سفرهایی که پیش از این از پایانه شرق قدیم انجام می‌شدند، به این پایانه جدید منتقل شدند. پایانه مسافری شرق قدیم که از دهه ۶۰ فعال بود و بیش از ۴۰ سال به ارائه خدمات می‌پرداخت، پس از بهره‌برداری از پایانه جدید برای همیشه از مدار فعالیت خارج شد.

چگونه پایانه‌های مسافری می‌توانند تصویر یک شهر را در ذهن مسافران ماندگار کنند؟

پایانه‌های مسافری نقش مهمی در شکل‌گیری نخستین و آخرین تصویر یک شهر در ذهن مسافران دارند. مسافری که از طریق اتوبوس یا سواری وارد یک شهر می‌شود، نخستین مواجهه‌اش با آن شهر در پایانه رخ می‌دهد. همچنین، زمانی که شهر را ترک می‌کند، آخرین تصویری که از آن در ذهنش باقی می‌ماند، فضای پایانه‌ای است که از آن خارج می‌شود.
به همین دلیل، کیفیت، زیبایی و امکانات پایانه‌های مسافری تأثیر مستقیمی بر تجربه و خاطره‌ای که مسافران از آن شهر خواهند داشت، دارد. اگر پایانه‌ها فضای مناسبی داشته باشند، می‌توانند تأثیر مثبتی بر دیدگاه مسافران نسبت به شهر بگذارند و خاطره‌ای خوش از آن در ذهن آن‌ها ثبت کنند. در مقابل، اگر این فضاها نامناسب باشند، ممکن است تأثیر منفی بر ذهنیت افراد گذاشته و حتی بر تصمیم‌گیری آن‌ها برای سفرهای آینده به آن شهر اثر بگذارد.

پایانه‌های مسافربری تهران امسال هوشمند می‌شوند

چگونه پایانه مسافری شرق تجربه سفرهای بین‌شهری را متحول کرده است؟

پایانه شرق جدید، که با نام «پردیس مسافری شرق» نیز شناخته می‌شود، در فضایی به وسعت ۱۳ هکتار ساخته شده و هم‌اکنون در حال فعالیت است. سالن اصلی این پایانه در سه طبقه و با مساحتی حدود ۲۵ هزار متر مربع احداث شده است که فضایی مدرن و مجهز را برای مسافران فراهم می‌کند.

با ورود به این پایانه، گیشه‌های فروش بلیط و تعاونی‌های مستقر در آن به چشم می‌خورند. مسافران می‌توانند بلیط خود را به‌صورت اینترنتی یا حضوری تهیه کنند و در محیطی آرام و مجهز، منتظر زمان حرکت خود بمانند. فضای ترانزیتی مناسب و خدماتی مانند ایستگاه‌های شارژ موبایل از دیگر امکاناتی است که برای رفاه مسافران در نظر گرفته شده است.

هر طبقه این پایانه بیش از ۸ هزار متر مربع وسعت دارد. در طبقه منفی یک، انبارها، خوابگاه‌های رانندگان و بخش مدیریت بار قرار گرفته‌اند. همچنین تأسیسات اصلی پایانه نیز در این طبقه مستقر شده است. در طبقه مثبت یک نیز فضای تجاری و رفاهی طراحی شده تا نیازهای مختلف شهروندان و مسافران را تأمین کند و این فضا نیز در دست راه اندازی می‌باشد.

چند شرکت مسافربری در این پایانه مشغول به فعالیت هستند و چه خدماتی ارائه می‌دهند؟

در این پایانه، ۲۲ شرکت مسافربری فعال هستند که شامل ۱۱ تعاونی اتوبوسرانی و ۱۱ تعاونی سواری‌رانی می‌شوند. جابجایی و مدیریت حمل‌ونقل همواره چالش‌های خاص خود را دارد، اما با تلاش شبانه‌روزی این مجموعه‌ها، خدمات‌رسانی به شهروندان بدون اختلال ادامه دارد.

چند نفر از طریق پایانه‌های مسافری تهران جابه‌جا می‌شوند؟

در نه ماهه اول سال ۱۴۰۳، بیش از ده میلیون مسافر از پایانه‌های مختلف تهران جابه‌جا شده‌اند. از این میان، پایانه شرق با جابه‌جایی حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر سهم قابل توجهی از این آمار را به خود اختصاص داده است. البته این رقم ممکن است به دلیل جابجایی‌های مختلف بین پایانه شرق و پردیس کمی متفاوت باشد. ما پیش بینی می‌کنیم که با گذشت زمان و افزایش استقبال، این آمار در ماه‌های آینده تغییرات بیشتری داشته باشد.

پایانه‌های مسافربری تهران امسال هوشمند می‌شوند

آیا برنامه‌ای برای افتتاح پایانه‌های جدید در تهران در دست اقدام است؟

در حال حاضر، علاوه بر پنج پایانه فعال در تهران، برنامه‌ای برای راه‌اندازی پایانه جدید وجود ندارد. افتتاح پایانه جدید نیازمند انجام مطالعات دقیق است. در حال حاضر، طرح‌های مطالعاتی در حال بررسی هستند که شامل تحلیل ترافیک شهری و نیازهای مختلف در مناطق مختلف تهران می‌شود.پایانه شرق که به تازگی راه‌اندازی شده، نمونه‌ای از این پروژه‌ها است. همچنین، برای پایانه‌های جنوب و غرب تهران نیز طرح مطالعاتی در دست بررسی است. در صورتی که این مطالعات به نتیجه برسد و نیاز به راه‌اندازی پایانه جدید تأیید شود، اقدام به احداث این پایانه‌ها خواهد شد. در حال حاضر مصوبه‌ای برای توسعه پایانه‌های جدید وجود ندارد و این موضوع بستگی به نتایج مطالعات و امکان‌سنجی‌های آینده خواهد داشت.

برای وسایلی که مسافران در پایانه‌ها جا می‌گذارند چه اتفاقی می‌افتد؟

با عنایت به اینکه برخی از مسافران وسایل خود را در پایانه‌ها جا گذاشته یا مفقود می‌کنند، سازمان پایانه‌ها در صورت کشف وسایل، با اتخاذ تدابیری ابتدا این اقلام را در دفتر مربوط ثبت می‌کند. چنانچه پس از مدتی صاحب کالا پیدا نشود، مسئول پایانه اقدام به اطلاع‌رسانی می‌کند. متعاقباً، اگر مالک پیدا نشود، موارد به اطلاع مقام قضائی جهت اقدام مقتضی رسانده می‌شود.

وضعیت حمل و نقل بار در پایانه‌ها و مدیریت آن چگونه است؟

در پایانه‌های حمل و نقل بار، فرآیندهای مختلفی برای جابجایی بار وجود دارد. بسیاری از این عملیات به صورت ویژه به انواع مختلف بار از جمله بار همراه و غیر همراه مسافر تقسیم می‌شوند. در این پایانه‌ها، هر تعاونی معمولاً انبار مجزا و مخصوص به خود را دارد که بار در آنجا ذخیره می‌شود. بار همراه، به بارهایی اطلاق می‌شود که مسافران در حین سفر با خود می‌آورند و پس از تحویل به قسمت مخصوص بار اتوبوس یا سایر وسایل نقلیه، در مقصد تحویل داده می‌شود. اما بار غیر همراه، فرایند خاص خود را دارد که در آن بار از پایانه تا مقصد منتقل می‌شود.

در تهران، حمل و نقل بار توسط سه نوع پروانه نظارتی انجام می‌شود: پروانه فعالیت ناوگان، پروانه اشتغال راننده ناوگان، و پروانه بهره برداری شرکت. این پروانه‌ها توسط سازمان مدیریت حمل و نقل بار و پایانه‌های شهر تهران صادر می‌شوند و بر اساس دستورالعمل‌های وزارت کشور، قوانین مجلس و آئین نامه‌های ایمنی و راهنمایی و رانندگی و فرآیندهای موجود در این حوزه عمل می‌کنند. در پایانه‌ها، شرایط و فرآیندهای خاصی برای حمل و نقل بار وجود دارد که به بهبود بهره‌وری و رعایت استانداردهای قانونی کمک می‌کند.

مطالعه‌ای در مورد بندر خشک انجام شده و در حال بررسی است. در صورت دستیابی به نتایج مطلوب و اجرای آن، می‌توان این طرح را عملیاتی کرد. هدف این طرح ایجاد مراکزی مشخص برای مدیریت بار شهر تهران است، به‌طوری‌که به جای پراکندگی تولید و یا توزیع بار در نقاط مختلف شهر، این فرآیند در چند نقطه مشخص انجام شود. این مراکز به عنوان “بندر خشک” شناخته می‌شوند و مدیریت بار از آنجا صورت خواهد گرفت. مطالعات مربوط به این طرح در حال انجام است و پس از نهایی شدن و تأیید الزامات، قابل اجرا خواهد بود.

آیا پایانه‌های مسافربری در سال ۱۴۰۴ هوشمند می‌شوند؟

یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که برای سال جدید در نظر گرفته شده، موضوع هوشمندسازی پایانه‌های مسافربری است. با توجه به روند رو به رشد فناوری و فاصله گرفتن از روش‌های سنتی، این تغییرات اجتناب‌ناپذیر است. نسل جدید و عموم مردم به سمت استفاده از سیستم‌های هوشمند حرکت کرده‌اند و ما نیز وظیفه داریم خدماتی ارائه دهیم که کار مردم را راحت‌تر کند.

با این رویکرد، برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده در سال ۱۴۰۴ شاهد تحولی در حوزه پایانه‌های مسافربری باشیم. یکی از اقداماتی که در این مسیر در دستور کار قرار گرفته، ایجاد سامانه‌ای یکپارچه برای ثبت اطلاعات سفر و ذخیره‌سازی آن به‌صورت هوشمند است. به این ترتیب، مسافران می‌توانند بلیت خود را دریافت کرده، آن را در سیستم ثبت کنند و از مزایای بارکد هوشمند بهره‌مند شوند.

البته در حال حاضر برخی از این فرآیندها به‌صورت سیستمی انجام شده است، اما هدف این است که تمامی این اقدامات متمرکز و کاملاً هوشمند شوند. این برنامه با همکاری اداره کل راهداری در حال پیگیری است و جلسات متعددی برای بررسی راهکارهای اجرایی آن برگزار شده است.

در حال حاضر سامانه‌ای برای نمایش اطلاعات سفرها فعال است، اما در سال جدید، تمرکز اصلی بر روی یکپارچه‌سازی این خدمات و افزایش رضایت مسافران خواهد بود. این تغییرات نه‌تنها مدیریت سفرها را بهبود می‌بخشد، بلکه باعث افزایش رضایت مردم و کاهش مشکلات احتمالی در حوزه حمل‌ونقل و مسافر خواهد شد.

در نظر است فرایند تهیه بلیط تا سوار شدن به اتوبوس به‌طور کامل به صورت هوشمند انجام شود. به این صورت که مسافر از لحظه‌ای که تصمیم به خرید بلیط می‌گیرد، تا زمانی که سوار اتوبوس می‌شود، تمامی مراحل را به‌صورت هوشمند طی کند. هدف ما این است که کل این فرایند را بهینه‌سازی و هوشمند کنیم.

چه امکاناتی قابل توجهی برای مسافران در نظر گرفته شده است؟

خبر خوب برای مسافران پایانه مسافری شرق این است که از این پس، با همکاری سازمان فاوای شهرداری تهران اینترنت رایگان در این پایانه راه‌اندازی شده است. به محض ورود به این پایانه، کافی است وای‌فای گوشی خود را روشن کنید تا به شبکه متصل شوید. پس از اتصال، باید کد ملی خود و شماره تلفنی که به آن کد ملی ثبت شده را وارد کنید. با این کار، وارد سامانه شده و به مدت یک ساعت، ۱۰۰ مگابایت اینترنت رایگان دریافت خواهید کرد.

این طرح در حال حاضر تنها در پایانه مسافری شرق اجرا شده، اما برنامه‌ریزی‌هایی برای گسترش آن به سایر پایانه‌ها نیز در دست بررسی است. البته این فرایند نیاز به مذاکرات و ایجاد زیرساخت‌های لازم دارد که در حال پیگیری است. هدف این است که در آینده، مسافران در دیگر پایانه‌ها نیز بتوانند از این امکان بهره‌مند شوند.

همچنین، هر فرد می‌تواند به ازای هر کد ملی، برای هر شماره خطی که به نام او ثبت شده، به وسیله تلفن همراه خود اینترنت رایگان دریافت کند. به این معنا که اگر یک فرد دارای چهار خط تلفن باشد، برای هر چهار خط، اینترنت رایگان ارائه خواهد شد.

با اجرای طرح‌های هوشمندسازی در پایانه مسافری شرق، این مرکز به یکی از پایانه‌های پیشرو در ارائه خدمات الکترونیکی تبدیل خواهد شد. استفاده از اینترنت رایگان، سیستم‌های کنترل هوشمند بلیط و سایر زیرساخت‌های نوین، نه‌تنها رفاه مسافران را افزایش داده، بلکه باعث کاهش ازدحام و بهبود مدیریت تردد نیز شده است. این اقدامات نشان‌دهنده گامی مؤثر در جهت مدرن‌سازی سیستم حمل‌ونقل عمومی است و امید می‌رود که در آینده، سایر پایانه‌ها نیز از این الگو پیروی کنند تا تجربه سفر برای تمامی مسافران در سراسر کشور بهبود یابد.