موفقیت برنامه‌های معلی و محفل به دلیل درک نیازهای مخاطبان است

امیدعلی مسعودی استاد ارتباطات در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به برنامه‌های محفل و معلی از نگاه رسانه‌ای گفت: در فرآیند ارتباطات، حداقل سه عامل اصلی وجود دارد که فرستنده پیام، خود پیام و گیرنده پیام هستند. هر زمان این عوامل بتوانند یکدیگر را بهتر درک کنند، ارتباط موثرتر و کامل‌تری شکل می‌گیرد.

وی افزود: پیام‌هایی که ما از طریق رسانه‌ها منتقل می‌کنیم، به نوعی رمزگذاری‌شده هستند. مثلاً اگر کسی با من به زبان انگلیسی صحبت کند و من آن زبان را بلد نباشم، نمی‌توانم با او ارتباط بگیرم، چون قادر به رمزگشایی پیام او نیستم. برخی زبان‌های محلی نیز نمونه‌ای از این موضوع هستند. به همین دلیل، هر پیامی که رمزگشایی ساده‌تری داشته باشد و مخاطب آن رمزها را بهتر بشناسد، تأثیر بیشتری خواهد گذاشت و مخاطب نیز به آن علاقه‌مندتر خواهد شد.

این استاد ارتباطات در ادامه گفت: برای نمونه، برنامه‌هایی که درباره فرهنگ عاشورا ساخته می‌شوند، بسیار جذاب هستند و افراد زیادی به تماشای آن‌ها علاقه دارند. این جذابیت نه‌تنها برای مسلمانان، بلکه حتی برای مسیحیانی که در ایران زندگی می‌کنند نیز قابل درک است. علت این امر درک مشترک از مفاهیم انسانی و ارزش‌هایی است که در چنین برنامه‌ها مطرح می‌شوند. فرهنگ مقاومت را می‌توان فرهنگی حماسی دانست، چرا که در ادبیات ما نمونه‌های زیادی از حماسه وجود دارد که می‌توان به عبور سیاوش از آتش گرفته تا داستان رستم و سهراب یا حتی روایت‌هایی مانند تن‌تن اشاره کرد. با این حال چرا ما ایرانیان وقتی به دهه اول محرم می‌رسیم، به‌طور خاص توجه‌مان معطوف به فرهنگ عاشورا می‌شود و تلاش می‌کنیم بفهمیم عاشورا چه پیامی برای ما دارد؟ این تأمل نشان می‌دهد که این فرهنگ توانسته ارتباط عمیقی با ذهن و دل مخاطبانش برقرار کند.

مسعودی گفت: یکی از دلایل موفقیت برنامه‌هایی مثل معلی یا امکان موفقیت برنامه‌هایی مانند محفل در همین ارتباط نهفته است. این برنامه‌ها سعی کرده‌اند نیازهای مخاطب را به‌خوبی درک کنند و به آن‌ها پاسخ دهند. اگر رسانه تنها بر اهداف خودش تمرکز کند و به نیازهای واقعی مخاطب بی‌توجهی نشان دهد، مخاطبان به‌سادگی از آن فاصله می‌گیرند و علاقه خود را از دست خواهند داد. تفاوت میان یک سریال موفق و ناموفق دقیقاً در همین نکته است که می توان به شناخت درست نیازهای اجتماعی و فردی مخاطب اشاره کرد. اگر پیامی که از طریق رسانه منتقل می‌شود بتواند این نیازها را پاسخ دهد، بدون شک مورد استقبال قرار خواهد گرفت و آن برنامه یا محتوا مخاطبان گسترده‌ای خواهد یافت. از منظر ارتباطی، شناخت دقیق فرستنده از مخاطب خود و پیام مناسب نقش کلیدی ایفا می‌کند. برنامه‌هایی که بدون توجه به این شناخت تهیه شوند، احتمالاً نمی‌توانند جایگاه قابل قبولی در میان مردم پیدا کنند.

وی در پایان با تأکید بر مؤلفه‌های یک برنامه موفق در صداوسیما از دیدگاه رسانه‌ای گفت: فرآیند ارتباطات به‌خودی‌خود اهمیت دارد، اما این ارتباطات باید در یک بستر و زمینه اجتماعی مناسب شکل بگیرد. برای مثال اگر شما در فرهنگی فعالیت می‌کنید که با مفهوم عاشورا آشنایی ندارد، ابتدا باید این مفهوم را معرفی کنید تا آن فرهنگ بتواند پیام شما را درک کند. برنامه‌هایی که صداوسیما تولید می‌کند باید همواره بررسی کنند که جامعه در حال حاضر چه نیازها و چالش‌هایی دارد یا مردم به چه مسائلی فکر می‌کنند. بنابراین، توجه به بافت فرهنگی و اجتماعی بسیار مهم است تا پیام بتواند در ذهن و قلب مخاطبان جای بگیرد، آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد، و در نهایت برنامه‌ای پربیننده شکل بگیرد.