ترکیب برنامه «تِد» با ارائه پایان‌نامه؛ دنبال کار متفاوت برای حاج قاسم بودیم

مصطفی موسی پسندی تهیه‌کننده برنامه «جهت» که هم‌زمان با سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی در ۱۱ قسمت پخش شد، درباره ادامه این برنامه به خبرنگار مهر بیان کرد: برنامه در زمان پخش با استقبال خوبی در میان اصحاب علوم انسانی مواجه شد و بر اساس بازخوردهای مثبت، برنامه‌ریزی برای تداوم تولید این برنامه در دستور کار است.

وی اضافه کرد: البته در حال حاضر، در مرحله رایزنی و طراحی دقیق‌تر هستیم و هدف اصلی، توسعه همین قالب برای پرداختن به موضوعات دیگر در آینده است.

فضای برنامه سازی احساسی درباره حاج قاسم اشباع شده بود

این تهیه‌کننده با اشاره به ایده ساخت «جهت» توضیح داد: پس از شهادت سردار سلیمانی، هر سال تلاش کردیم اثری هنری در این حوزه خلق کنیم. مثلاً یکی از این آثار مجموعه «حرف آخر» بود که به‌نوعی پرداخت هنری به دست‌نوشته‌های وصیت‌نامه شهید حاج قاسم سلیمانی بود. اما در پنجمین سالگرد، با توجه به اشباع فضای رسانه‌ای از زاویه احساسی، در پی کشف حوزه‌های مغفول بودیم و یکی از این حوزه‌ها بررسی شخصیت حاج قاسم از دریچه علوم انسانی بود.

وی درباره این برنامه که با شبیه‌سازی جلسه ارائه پایان‌نامه اجرا می‌شد، اظهار کرد: با توجه به پیشینه تحصیلی ما در علوم انسانی، این ضرورت بیشتر احساس می‌شد که یک کار علمی خوب طراحی شود. با همکاری تیم تولید بر آن شدیم تا برنامه‌ای با رویکرد علمی تولید کنیم که به نوعی ادای دین اصحاب علوم انسانی به ایشان محسوب می‌شد. از نظر فرمی، سعی کردیم از جذابیت‌های برنامه‌های تد (TED) و تمرکز بر ارائه استفاده کنیم که یکی از فرم‌های محبوب و پرطرفدار جهانی است و این فرم را با فضای جلسات دفاع از پایان‌نامه‌های دانشجویی تلفیق کردیم.

موسی پسندی اضافه کرد: در این راستا، طی چهار سال گذشته کلیه مقالات، پایان‌نامه‌ها و یادداشت‌های علمی مرتبط با شهید سلیمانی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور رصد شد. از میان این منابع، ۲۰ موضوع با قابلیت تبدیل به محتوای رسانه‌ای شناسایی و در نهایت ۱۱ مورد برای تولید نهایی انتخاب شد.

آسیب شباهت به برنامه‌های استعدادیابی یا تلنت شو

وی درباره دیگر مراحل پژوهشی این برنامه گفت: ما تلاش کردیم محوریت موضوعات را در حوزه‌های علوم سیاسی، رسانه، ارتباطات و مدیریت قرار دهیم تا برنامه تک‌بُعدی نباشد. در مرحله هماهنگی، بحث اصلی بر سر چینش اساتید و فرایند داوری بود. آسیب احتمالی برنامه، شباهت آن به قالب‌های استعدادیابی (مثل تلنت شوها) بود؛ بنابراین تصمیم گرفتیم عنصر رقابت را حذف کنیم تا حضور اساتید در نقش ناظر تحلیلی و تکمیل‌کننده مباحث باشد. از سوی دیگر حضور دکتر وحید یامین‌پور نیز از الگوی معمول مجری‌گری فاصله گرفت و بیشتر در جایگاه یک هم‌اندیش با اساتید ظاهر شد و هدایت جلسات را نیز بر عهده داشت.

موسی پسندی درباره نزدیک شدن به فضای علمی و بهره‌گیری از طیف‌های متنوع اساتید و پژوهشگران در برنامه گفت: در انتخاب مشارکت‌کنندگان، سعی کردیم دچار خط و ربط‌های سیاسی نشویم و همه گروه‌ها را مدنظر داشته باشیم. حضور بیژن عبدالکریمی از این باب برای ما اهمیت داشت. یکی از تلاش‌های ما برای نزدیک شدن این فضا به برنامه‌های علمی که به نوعی شاید برای اولین بار بود، این بود که متن مکتوب هر ارائه را آماده کردیم که در پایان هر قسمت، مخاطب برای مطالعه بیشتر و دقیق‌تر می‌توانست با اسکن کیوآرکد موجود در انتهای برنامه به متن مکتوب ارائه دست پیدا کند.

الگوبرداری از قالب TED، در فضای فرمی

این تهیه کننده برنامه‌های تلویزیونی درباره اینکه چرا جذابیت بصری، داستان‌گویی و مؤلفه‌های دیگر قالب تد در برنامه استفاده نشده است، توضیح داد: در الگوبرداری از قالب TED، تنها به اقتباس از فضای فرمی آن بسنده کردیم، ضمن اینکه محدودیت‌های فرمی این مدل کار علمی را هم باید در نظر گرفت؛ ولی این فصل عملاً نسخه آزمایشی یک فرم جدید بود که مبتنی بر بازخوردهای مخاطبان و اساتید، برنامه‌هایی برای جذاب‌تر شدن ارائه‌ها، محتوا و خلاقیت‌های فرمی برای ادامه در نظر گرفته شده است.

وی اضافه کرد: البته بازخوردهای میدانیِ برنامه نشان می‌دهد که درنهایت این شیوه برای مخاطب، به‌ویژه برای خود ما که در فضای علوم انسانی فعالیت داریم، جذاب بود. ضمن اینکه، باید پذیرفت که چنین محتوایی برای عموم مخاطبانِ شاید تخصصی به نظر برسد. با این حال حتی خود داوران برنامه که قرار بود یک جلسه حضور داشته باشند، علاقه‌مند شدند و خواستار حضور در جلسات بعدی برنامه بودند.

تهیه‌کننده برنامه «جهت» درباره جذابیت بخشی به این ایده عنوان کرد: در راستای تلویزیونی کردن محتوا، تلاش کردیم قالب جدیدی را آزمایش کنیم که حدود نیمی از اهداف اولیه آن محقق شد. هرچند اصل محتوا و هدف ما با قالب مورد نظر انتقال یافت، اما قطعاً امکان بهبود و بهینه‌سازی در مراحل بعدی وجود دارد.

برنامه تلویزیونی «جهت» محصول «بنیاد مکتب حاج قاسم» بود که به تهیه‌کنندگی مصطفی موسی پسندی، کارگردانی سید احمد موسوی صمدی و اجرای وحید یامین پور تهیه و تولید شده است و آخرین قسمت آن هفته گذشته از شبکه افق و شبکه دو سیما پخش شد.