تامین دلیل ملک و مدارک مورد نیاز

به اقدام قانونی برای جمع‌آوری و حفظ هرگونه مدرکی که بتواند در دادگاه برای اثبات ادعای شما مورد استناد قرار بگیرد، تامین دلیل می گویند. تامین دلیل، ابزار مهم و مفیدی در دعاوی حقوقی است و شما می‌توانید در دادگاه برای اثبات حقانیت خود از آن استفاده کنید. این مدارک شامل اسناد رسمی، شهادت شهود، اظهارات کارشناس یا حتی بررسی و بازدید از محل وقوع موضوع دعوی می باشد. دلایل مختلفی برای استفاده از تامین دلیل وجود دارد که عبارتند از:

۱- جلوگیری از دستکاری و یا از بین رفتن مدارک

۲- جمع‌آوری اطلاعات و مدارک قبل از طرح دعوی

۳- تسهیل روند رسیدگی به دعوی

۴- حفظ و تثبیت دلایل

۵- ایجاد فرصت برابر برای طرفین دعوی

که در ادامه هر کدام را به اختصار برایتان شرح خواهیم داد.

۱- جلوگیری از دستکاری و یا از بین رفتن مدارک: ممکن است مدارکی که برای اثبات دعوای خود دارید، در معرض خطر از بین رفتن و یا دستکاری شدن باشند. مثلا، ممکن است یک سند رسمی در اثر آتش‌سوزی یا سیل از بین برود، یا شاهد شما فوت کند و یا اظهارات خود را تغییر دهد. در این شرایط، تامین دلیل می‌تواند به شما کمک کند تا از این اتفاقات پیشگیری کنید.

۲- جمع‌آوری اطلاعات و مدارک قبل از طرح دعوی: گاهی لازم است، قبل از طرح دعوی، اطلاعات و مدارک بیشتری راجع به موضوع دعوی جمع‌آوری نمایید. مثلا، ممکن است لازم باشد از یک محل بازدید نمایید و یا از یک کارشناس نظرخواهی کنید. تامین دلیل به شما این امکان را می‌دهد که قبل از طرح دعوی، اطلاعات و مدارک کافی برای خود جمع‌آوری کنید.

۳- تسهیل روند رسیدگی به دعوی: اگر قبل از طرح دعوی، مدارک و دلایل خود را جمع‌آوری کنید، روند رسیدگی به دعوی در دادگاه هم سریع‌تر و آسان‌تر خواهد بود.

۴- حفظ و تثبیت دلایل: ممکن است بعد از مدت زمانی، حافظه شاهد شما ضعیف شود و یا اشیاء و اموال مورد دعوی تغییر کنند. در این شرایط، تامین دلیل می‌تواند به حفظ و تثبیت دلایل کمک نماید.

۵- ایجاد فرصت برابر برای طرفین دعوی: تامین دلیل به طرفین دعوی فرصت می‌دهد تا مدارک و دلایل خود را جمع‌آوری کنند و در دادگاه از آنها استفاده نمایند.

انواع مختلف تامین دلیل چیست؟

انواع مختلفی از تامین دلیل وجود دارد که در ادامه به برخی از متداول ترین آنها اشاره خواهیم کرد:

۱- معاینه محل

از کارشناس منتخب دادگاه خواسته می‌شود تا به محل وقوع موضوع دعوی اعزام شود و با بررسی اوضاع و احوال، گزارشی از مشاهدات خود را تهیه و به دادگاه ارائه دهد. برای نمونه، اگر در خصوص مالکیت یک دیوار اختلافی وجود داشته باشد، کارشناس می‌تواند با بررسی اوضاع و احوال محل و تهیه عکس و فیلم، در تشخیص مالکیت دیوار به دادگاه کمک نماید.

۲- استماع شهادت شهود

در این روش، شاهدین دعوی به دادگاه احضار می شوند و در مورد موضوع دعوی سوگند یاد می‌کنند. اظهارات شهود می‌تواند در اثبات حقانیت یکی از طرفین دعوی موثر واقع شود.

۳- کسب نظر کارشناس

دادگاه از کارشناس متخصص در این رشته، نظرخواهی می‌کند. نظر کارشناس می‌تواند در خصوص موضوعات فنی و تخصصی که برای دادگاه قابل فهم نیست، راهگشا باشد.

۴- تحقیق محلی

دادگاه می تواند از طریق مراجع محلی، اطلاعاتی مربوط به موضوع دعوی جمع‌آوری نماید. برای نمونه، اگر در خصوص سابقه یک رسم محلی اختلافی به وجود آید، دادگاه می‌تواند از طریق تحقیق محلی، اطلاعاتی مربوط به آن رسم جمع‌آوری کند.

۵- جلب و اخذ سند

در این روش، خواهان دعوی از دادگاه تقاضا می‌کند که سندی که در اختیار خوانده دعوی می باشد را به دادگاه ارائه دهد.

۶-تامین دلیل الکترونیکی

امروزه این نوع تامین دلیل به علت گسترش روز افزون استفاده از ابزارهای الکترونیکی اهمیت بسیاری پیدا کرده است و می‌توان از اطلاعات و مدارک موجود در کامپیوترها، تلفن‌های همراه و سایر ابزارهای الکترونیکی نیز به عنوان دلیل استفاده کرد.

چگونگی طرح دادخواست تامین دلیل به کمک وکیل ملکی

طبق ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست تأمین دلیل ممکن است در حین دادرسی و یا قبل از اقامه ی دعوا صورت گیرد. منظور از اینکه می توان در حین دادرسی درخواست تامین دلیل نمود، این نیست که می توان همزمان با طرح دعوای اصلی درخواست تامین دلیل کرد. بلکه درخواست تامین دلیل باید مجزا از دادخواست اصلی انجام گیرد و پس از اخذ تامین دلیل، ضمیمه دادخواست اصلی گردد. شرایط تامین دلیل و نحوه درخواست تامین دلیل در ماده ۱۵۱ قانون آئین دادرسی مدنی مقرر گردیده است و طبق آن، درخواست تامین دلیل چه کتبی و چه شفاهی باید حاوی نکات زیر باشند:

• مشخصات درخواست کننده و طرف مقابل او
• موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل شده است.
• اوضاع و احوالی که موجب تأمین دلیل شده است.
• چگونگی طرح دادخواست تامین دلیل

با توجه به اینکه دادخواست تامین دلیل نیاز به دانش حقوقی دقیق دارد؛ بهتر است به کمک وکیل ملکی شیراز دادخواست تنظیم و به مراجع صالح ارائه شود.

مراحل درخواست تامین دلیل

• مشخص کردن اینکه، موضوع در محدوده کدام یک از شورا‌های حل اختلاف واقع شده است.
• مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم دادخواست تامین دلیل
• موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل می شود و اوضاع و احوالی که موجب درخواست تامین دلیل شده نیز باید ذکر شود.
• کپی از هریک از اوراقی که به آن‌ها استناد می‎شود به تعداد خواندگان بعلاوه یک نسخه اضافی
• عدم رعایت شرایط شکلی درخواست تامین دلیل، بدون ارسال اخطار رفع نقص، موجب رد درخواست می گردد.

نحوه ی رسیدگی به درخواست تأمین دلیل و مرجع انجام آن

طبق ماده ی ۱۵۲ قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه صلح، طرف مقابل درخواست تامین دلیل باید به دادگاه احضار گردد ولی عدم حضور او هم مانع تامین دلیل نمی شود و در اموری فوری دادگاه بدون احضار طرف مقابل اقدام به تامین دلیل می نماید.

همچنین طبق ماده ی ۱۵۳ قانون، دادگاه می تواند تامین دلیل را به دادرس علی البدل یا مدیر دفتر دادگاه ارجاع دهد، مگر در مواردی که فقط تأمین دلیل بر مبنای حکم دادگاه باشد، که در این صورت قاضی صادرکننده رای، باید شخصاً اقدام نماید و یا گزارش تأمین دلیل موجب وثوق دادگاه گردد.

معرفی مرجع صالح برای صدور تامین دلیل

مرجع صالح برای صدور تامین دلیل بر طبق نوع دعوی و خواسته خواهان می باشد. مراجع صالح برای صدور تامین عبارتند از:

۱- دادگاه عمومی محل وقوع موضوع:

در دعاوی حقوقی، مرجع صالح در دادگاه عمومی محل وقوع موضوع دعوی، صدور تامین دلیل می کند. 

۲- دادگاه عمومی محل اقامت خوانده:

اگر خواهان دعوی در دادگاه عمومی محل وقوع موضوع دعوی حضور نداشته باشد، بایستی به دادگاه عمومی محل اقامت خوانده دعوی مراجعه نماید.

۳- شورای حل اختلاف:

در برخی از دعاوی،هم شوراهای حل اختلاف، صلاحیت صدور تامین دلیل را دارند. معمولا، در دعاوی مربوط به مطالبات مالی تا سقف ۲۰ میلیون تومان، شوراهای حل اختلاف صلاحیت صدور تامین دلیل را دارند.

نتیجه گیری

طبق مطالب بالا، هدف اصلی تامین دلیل، محافظت از حق و حقوق افراد خسارت دیده در شرایطی است که مدارک و شرایط لازم را از دست داده اند. این پروسه نیز مانند سایر فرایندهای قانونی و حقوقی دیگر دارای مراحل و شرایط مختلفی می‌باشد که اهمیت مشورت با افراد متخصص در این زمینه را چندین برابر می‌کند.