حذف سدهای حوضه دریاچه ارومیه باید با مطالعه انجام شود

مهر نوشت: از سال ۱۳۷۵ به بعد، به دلیل ساخت سدهای بزرگ نزدیک به ۳۰ میلیارد مترمکعب منابع آب دریاچه ارومیه از دست رفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم عوامل طبیعی در خشک‌شدن دریاچه ارومیه ۳۱ درصد است که شامل کاهش ۱۸ درصدی بارش و افزایش ۱.۵ درجه‌ای دما در دو دهه اخیر نسبت به دوره بلندمدت است و سهم عوامل انسانی ۶۹ درصد است که شامل توسعه کشاورزی و احداث سدها و افزایش برداشت از منابع آب زیر زمینی می‌شود.

تا سال ۱۳۹۶ تعداد ۲۳ سد در حوزه دریاچه ارومیه ساخته شده که هشت سد بهره‌برداری شدند. ۱۰ سد در دست ساخت و ۴۱ سد در دست مطالعه بوده است. به این ترتیب حوضه آبریز دریاچه ارومیه با ۷۴ سد بزرگ و کوچک به مرور خشک و خشک‌تر خواهد شد. از قرار معلوم، در برنامه است که این تعداد به ۹۰ سد برسد.

با توجه به اینکه حجم این سدها بیش از مقدار آب تجدیدپذیر مصرفی خواهد بود، از این رو تکمیل آن‌ها باعث افزایش سطح زیرکشت کشاورزی و قطع جریانات آبی به دریاچه ارومیه خواهد شد و این امر موجب خشک‌شدن دریاچه ارومیه به میزان دست کم ۹۵ درصد حجم آب آن شده است.

در همین پیوند، احمدرضا لاهیجان زاده سرپرست معاونت محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در واکنش به موضوع حذف برخی از سدها و بندهای حوضه دریاچه ارومیه به عنوان راهکاری برای احیای دریاچه، اظهار داشت: علی رغم اینکه ایجاد بسیاری از این بندها خارج از مطالعه بود، تخریب اما باید با مطالعه انجام شود که دوباره یک اقدام بی مطالعه صورت نگیرد.

وی ادامه داد: ممکن است در برخی از این بندها با نصب دریچه مشکل حل شود اما برخی از آنها واقعاً باید حذف شوند و برخی هم از نظر فعالیت آبخیزداری خوب و مناسب باشد.

سرپرست معاونت محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست تصریح کرد: لازم است این مطالعه نه فقط در حوضه آبریز ارومیه بلکه در تمامی حوضه‌های آبریز کشور که در آنها بندهای متعدد احداث شده، صورت بگیرد و این مطالعه را باید سازمان منابع طبیعی و وزارت نیرو به طور مشترک با نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام دهند.

لاهیجان‌زاده با اشاره به تصمیمات جلسه اخیر کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه با حضور محمدرضا رضا عارف معاون اول رئیس جمهوری، خاطرنشان کرد: در این جلسه گزارشی از آخرین اقدامات و کارهایی که برای دریاچه اجرایی شده و نیز وضعیت کنونی آن تشریح و ارائه شد.

مجری ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با اشاره به اینکه تعهداتی که برای احیای دریاچه ارومیه پیش‌بینی شده در دو بخش اقدامات سخت‌افزای و نرم افزاری است، افزود: اقدامات سخت افزاری شامل عملیات سازه‌ای است مانند تکمیل تصفیه خانه‌های فاضلاب تبریز و ارومیه که فاضلاب تصفیه این دو به سمت دریاچه رهاسازی شود یا انتقال آب از سد کانی‌سیب که باید تونل احداث و آب به دریاچه منتقل می‌شد.

سرپرست معاونت محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست اضافه کرد: بخش دوم تعهدات، در اصطلاح نرم افزاری است و اقداماتی که برای پیاده سازی الگوی کشت باید در سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای کاهش ۴۰ درصد آب در بخش کشاورزی اجرا می‌شد.

لاهیجان زاده با اشاره به اینکه عمده اقدامات و تعهدات سخت افزاری به پایان رسیده و بالای ۹۰ درصد آن‌ها انجام شده است، ابراز داشت: در این بخش دو- سه مورد کار تکمیلی مانده که باید انجام شود اما در حوزه نرم افزاری به اندازه اقدامات سخت افزاری، کار موفقیت آمیز نبوده و لازم است تلاش بیشتری صورت گیرد.

وی افزود: در جلسه اخیر کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه به ریاست معاون اول رئیس جمهوری، قرار بر این شد با توجه به اینکه طی سه سال گذشته مدیریت و دبیری ستاد از مرکز به استان آذربایجان غربی واگذار شده بود به سطح ملی بازگردد به دلیل اینکه سه استان درگیر موضوع دریاچه ارومیه هستند.

سرپرست معاونت محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه قرار است تمام نواقص امور باقی‌مانده برای احیای دریاچه آسیب شناسی و اجرا شود، ادامه داد: سومین تصمیم پروژه‌های جدیدی که باید برای این مهم اجرا شود و لازمه آن آسیب شناسی در حوزه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری طرح احیای دریاچه است.

لاهیجان‌زاده اضافه کرد: طی دو هفته اخیر دو جلسه ستاد احیای دریاچه تشکیل شده و موضوعات آن حول محور برنامه‌ریزی برای مصوبات کارگروه ملی بود ضمن اینکه قرار است ساختار جدیدی ایجاد شود و به تصویب کارگروه ملی برسد و اعتبارات مورد نیاز از دستگاه‌ها قرار شد اخذ شود.