بحران جمعیت سالخورده، اقتصاد اروپا را تهدید می‌کند

خبرگزاری مهر: بانک مورگان استنلی می‌گوید: جمعیت سالخورده اروپا تا سال ۲۰۴۰ می‌تواند به دلیل افزایش طول عمر مردم و کاهش نرخ تولد، ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی منطقه یورو را کاهش دهد. این بانک بر اساس پیش‌بینی‌ها مبنی بر کاهش ۶٫۵ درصدی جمعیت در سن کار اروپا تا سال ۲۰۴۰، کاهش قابل‌توجهی در تولید ناخالص داخلی پیش‌بینی می‌کند و درنتیجه میزان تولید و درآمدهای مالیاتی را کاهش می‌دهد.

انتظار می‌رود ایتالیا بزرگ‌ترین قربانی این کاهش باشد، زیرا جمعیت سالخورده حدود ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را در ۱۵ سال آینده کاهش می‌دهد. فرانسه و آلمان نیز شاهد کاهش شدید، هرچند کمتر از میانگین اتحادیه اروپا خواهند بود.

مورگان استنلی می‌گوید: تنها کشوری که به لطف تغییر جمعیت‌شناسی توسعه می‌یابد، انگلیس است. انتظار می‌رود این کشور با تثبیت جمعیت در سن کار خود چهار درصد به تولید ناخالص داخلی اضافه کند. بااین‌حال، انتظار می‌رود انگلیس همچنان با مشکل کاهش بهره‌وری مواجه باشد.

کشورهای سراسر غرب با کاهش مداوم جمعیت در سن کار دست‌وپنجه نرم می‌کنند، روندی که قبلاً در کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی دیده‌شده است. این موضوع به‌طور فزاینده‌ای به موضوع داغ گفتگو در اتاق‌های هیئت‌مدیره اروپایی تبدیل می‌شود. مورگان استنلی با بررسی بیش از ۳۰۰ هزار رونوشت جلسه متوجه شد که تعداد تکرار عبارت «جمعیت سالخورده» در سال‌های اخیر افزایش شدیدی را تجربه کرده است و تقریباً ۵ درصد از مدیران ارشد اروپایی این موضوع را مطرح کرده‌اند. بااین‌حال، گزینه‌های موجود برای سیاست‌گذاران برای رسیدگی به نگرانی فزاینده در مورد بمب ساعتی جمعیتی، خوب به نظر نمی‌رسند.

بانک مورگان استنلی می‌گوید: دو راه اصلی برای برگرداندن جمعیت در حال سقوط وجود دارد. تحقق مناسب‌ترین گزینه، یعنی رونق فرزند آوری بعید است به‌سرعت قابل‌اجرا باشد؛ زیرا حتی اگر سیاست مؤثر برای افزایش نرخ زادوولد وجود داشته باشد و بتوان فوراً آن را اجرا کرد، بیش از ۱۵ سال طول می‌کشد تا این سیاست بر نیروی کار تأثیر بگذارد. ازاین‌رو این راه‌حل در کوتاه‌مدت اثری نخواهد داشت.

به گفته این بانک، گام‌های اخیر برای گسترش خدمات مراقبت از کودکان می‌تواند به‌عنوان یک معیار جمعیتی عمل کند و سطوح بالای مهاجرت خالص در سال‌های اخیر می‌تواند از برخی از نرخ‌های باروری پشتیبانی کند.

درواقع، اصلاحات برای افزایش مهاجرت خالص محتمل‌ترین راه برای رسیدگی به بحران کاهش جمعیت در سن کار و درنتیجه رشد اقتصادی است.

موضوع مهاجرت در سال‌های اخیر در اروپا شعله‌ور شده است و احزاب راست افراطی و ضد مهاجرت امسال جایگاه قابل‌توجهی را به دست آورده‌اند. این روند کار را برای دولت‌هایی که تلاش دارند مزایای مهاجرت را برای رأی‌دهندگان بیان کنند، سخت‌تر کرده است.

مورگان استنلی می‌گوید: گزینه سوم برای حفظ تولید ناخالص داخلی که پایین‌ترین سطح دلپذیری را دارد، افزایش ساعات کار برای نیروهای کار باقی‌مانده است. افزایش سن بازنشستگی گزینه دیگری است که احتمالاً در بین رأی‌دهندگان محبوبیتی ندارد.

این بانک می‌گوید مؤثرترین و درعین‌حال واقع‌بینانه‌ترین ترکیب، مهاجرت بیشتر همراه با افزایش نرخ مشارکت زنان در نیروی کار است. این می‌تواند شکاف رشد اقتصادی پیش‌بینی‌شده فعلی را با افزایش تولید ناخالص داخلی به میزان چهار درصد برطرف کند.

درحالی‌که کاهش نیروی کار ممکن است منجر به دستمزدهای بالاتر برای بقیه کارگران شود، مورگان استنلی خاطرنشان می‌کند که اثرات منفی کاهش جمعیت بر تولید ناخالص داخلی احتمالاً بر درآمد تأثیر منفی خواهد داشت.

گزارش این بانک مجموعه‌ای از موانع را برای اروپا در غلبه بر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های وجودی خود در دهه‌های آینده نشان می‌دهد؛ بحرانی که به گفته مورگان استنلی، انفعال در برابر آن فاجعه‌آمیز خواهد بود.