سرنوشت دریاچه ارومیه، سرنوشت همه ماست

مهر نوشت: شینا انصاری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشتی با عنوان “سرنوشت دریاچه ارومیه، سرنوشت همه ماست” نوشت: بیستمین جلسه کارگروه ملّی نجات دریاچه ارومیه و اولین جلسه این کارگروه در دولت چهاردهم به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد.

این جلسه با حضور خوب اعضای اصلی کارگروه ملّی نجات دریاچه ارومیه برگزار شد. وزیر جهاد کشاورزی و معاون علمی رئیس جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، استانداران آذربایجان غربی (دبیر کارگروه)، آذربایجان شرقی و کردستان به عنوان اعضای اصلی کارگروه ملّی حاضر در جلسه بودند.

استاندار آذربایجان غربی از اقدامات انجام شده در دو حوزه سخت‌افزاری و نرم افزاری گزارشی ارائه کرد و گفت: طرح نجات دریاچه ارومیه، اکنون مهمترین پروژه محیط زیستی غرب آسیاست که بر اساس طرح آن، آب در سه فاز به دریاچه ارومیه انتقال یافته است.

وزیر جهاد کشاورزی هم یکی از مهمترین راه‌های نجات دریاچه را استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار در بخش کشاورزی دانست. به گفته ایشان کشاورزان خودشان هم به این نتیجه رسیده‌اند که باید حتی با صرف هزینه و سرمایه گذاری، آب را به درستی مصرف کرد و اکنون با تدابیری که صورت گرفته، زمینه برای اجرای پروژه‌های سیستم آبیاری تحت فشار مساعد است.

استاندار آذربایجان شرقی در سخنانش یادآوری کرد که «بخشی‌نگری» نمی‌تواند به رفع مشکل کمکی کند و نیازمند ساختاری «فرا استانی» و «مدیریت ملی» هستیم. استاندار کردستان هم از لزوم جلب اعتماد و مشارکت عمومی برای عملیاتی کردن مصوبه‌ها سخن گفت. موضوعی که به نظر من هم بسیار اهمیت دارد. مواضع استاندار آذربایجان شرقی درباره اقدامات ملی به جای رویکردهای منطقه‌ای هم به نظرم نکته‌ای است که در سال‌های اخیر از آن غفلت شد.

من تاکید کردم که طرح‌های نجات دریاچه ارومیه که دردولت‌های قبل تصویب شده محترم است، اما تلاش می‌کنیم اگر نواقصی در این طرح‌ها وجود دارد آنها را رفع کنیم و اگر نقاط قوتی بوده آنها را تقویت کنیم و البته اینکه تجربه ۱۱ سال گذشته حاکی از آن بوده که مادامی که دبیرخانه در سطح ملّی فعال بوده و ساختار فرابخشی فعالیت داشته دستاوردهای بهتری نیز در وضعیت دریاچه ارومیه به‌دست آمده است.

بنابراین با تأیید پیشنهاد وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور پیشنهاد کردم که مجدداً متولی و مجری اجرایی طرح نجات دریاچه ارومیه در سطح ملّی انتخاب شود.

آقای عارف، معاون اول رئیس جمهوری در بخشی از سخنانش همین رویکرد ملی را مورد تاکید قرار داد و گفت هر چند استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و کردستان که در همسایگی دریاچه هستند نقش برجسته‌ای برای نجات دریاچه دارند اما واقعیت این است که عزم ملی می‌تواند ارومیه را نجات دهد.

به نظر من مهم‌ترین بخش صحبت‌های ریاست جلسه به این جمله ایشان باز می‌گشت که گفت: «اکنون برای حل مشکل، باید حقابه محیط زیست را پیش‌فرض بدانیم، تغییر در الگوی کشت را به دقت عملی کنیم و همزمان با این اقدامات، جامعه و کشاورزان را هم توجیه کنیم که چگونه باید از آب به درستی استفاده کنند.»

برای ما در سازمان حفاظت محیط‌زیست اطلاق عبارت «پیش‌فرض» به حقابه‌های محیط‌زیستی پیش از هر امر و تصمیم‌گیری دیگری در کشور توسط معاون اول رئیس‌جمهور بسیار مهم است و اگر فقط بر همین اصل پایبند باشیم، قادر خواهیم بود وضعیت نامطلوب دریاچه ارومیه در ابتدای شروع به کار دولت چهاردهم را با شرایط مناسب‌تری پیش ببریم.

اتفاق نظر اعضا در این موضوع نهایتاً منجر به این شد که دکتر عارف دستور داد با همکاری معاونان و استانداران سه استان حوضه آبریز دریاچه ارومیه و مسئولان سایر دستگاه‌ها بررسی‌های لازم درباره اقدامات گذشته و راهکارهای علمی برای نجات دریاچه ارومیه صورت گرفته و ظرف مدت یک ماه، برنامه مدونی شامل ساختار پیشنهادی برای فعالیت دبیرخانه را آماده کنند.

نباید فراموش کنیم که سرنوشت دریاچه ارومیه، سرنوشت همه ماست. از این رو باید با اولویت احیای این دریاچه که کاری به غایت دشوار است را پیگیری کنیم. در گزارش کوتاه پیوست شرح مختصری از شرایط دریاچه در تاریخ ۱۷ مهر ۱۴۰۳ و مقایسه آن با تاریخ مشابه در سال ۱۴۰۰ قابل مشاهده است.