«صد اجرا صد نقد» منتشر شد/ کتابی آموزشی برای دانشجویان تئاتر

مهر: کتاب «صد اجرا صد نقد» نوشته مسعود موسوی کارگردان منتقد و مدرس تئاتر توسط انتشارات لوح فکر منتشر شده است. این کتاب با نگاهی کارشناسانه و منتقدانه به آثار اجرایی کارگردان های مطرح تئاتری نوشته شده است و می تواند مناسب دانشجویان رشته‌های نمایش برای شناخت نقاط قوت و ضعف نمایش‌های اجرا شده باشد.

نمایش های «خانه برناردا آلبا به کارگردانی علی رفیعی «آندرانیک» به کارگردانی حمید پورآذری «آبگوشت زهرماری» آرش آبسالان «رقص مرگ» یاسر خاسب «خروس لاری» امید سهرابی «درای کانتی» امیر پشلنگ «بیداری خانه نسوان» حسین کیانی «این یک پیپ نیست» محمد مساوات «باغ شازده» محمد زوار بی ریا «آشغال مانده ها» نجلا نظریان «سونات پاییزی» جلال تهرانی «لت» عاطفه تهرانی «هیپولیت» فرزاد امینی «یرما» اشکان صادقی «سلول های حرام» نیما یوسفی «چمدان» فرهاد آییش «p۲» مرتضی میرمنتظمی «ابرهای پشت پنجره» رضا گوران «خانه ابری» سیامک احصایی حمید پورآذری «راشامون» رضا کوچک زاده «من شاه ریچارد هستم» محمد عاقبتی «موسیو ابراهیم» علیرضا کوشک جلالی «غسالخانه تهران ۵۶» مهسا احمدی «کمیته نان» لیلی عاج «صدای خنده حضار» حسام افسری «و چند داستان دیگر» پیام لاریان «والس مرده شوران» کوروش نریمانی «یرما» فضل الله نوبری «کادانس» نیما دهقان «سرحدات لیر» مهتاب شکریان «آخرین انار دنیا» ابراهیم پشت‌کوهی «من یک زنم صدام رو می‌شنوی» کاملیا غزلی «خداحافظ باغ آلبالوی من» سارا مخاوات «مانستر» کوروش شاهونه از جمله آثاری هستند که در این کتاب از زوایای مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند.

مسعود موسوی درباره دلایل انتشار این کتاب به خبرنگار مهر گفت: معتقدم آسیب شناسی یک اثر مهمتر از تولید آن اثر است. آن اثر به هرحال تولید می شود و تماشاگران چه راضی چه ناراضی آن کار را می‌بینند اما در پایان باید یک نمایش مورد آسیب شناسی قرار بگیرد تا آن هنرمند بفهمد با خودش چندچند است. آیا مخاطبش آنچه را که او می خواسته دریافت کرده یا نه. اگر دریافت نکرده چرا؟ یا اینکه چرا از طراحی صحنه یا لباس یا بازی ها خوشش آمده است؟ کارگردان باید دلایل این اتفاقات را پیدا و آنها را آنالیز کند تا کار بعدی اش حداقل گامی رو به جلو باشد. متاسفانه این آسیب شناسی در تئاتر ما وجود ندارد و حتی در جشنواره ها هم این مساله وجود دارد؛ کسی که برنده می شود فکر می‌کند اتفاق بزرگی برایش افتاده و کسی که می بازد هم نمی‌پرسد چرا باخته ام و دوباره همان ایرادات و اشتباهات را در کار بعدی اش انجام می دهد مگر اینکه بعد از پایان جشنواره فجر از همان ستاد جشنواره آسیب شناسی ها شروع شود.

وی ادامه داد: از آنجایی که من هم به عنوان کارگردان و بازیگر و هم منتقد و مدرس تئاتر فعالیت می کنم جای پرداختن و نقد نمایش‌های روی صحنه را خالی دیدم؛ نقدی که تنها تئوری نباشد بلکه جنبه آموزشی هم داشته باشد. در کتاب «صد اجرا صد نقد» به سراغ آثاری رفتم که جای خودشان را در میان مخاطبان باز کرده اند و حالا قرار است مورد نقد و بررسی قرار بگیرند. در این کتاب از آثار معتبرترین کارگردان های تئاتر ایران مانند دکتر رفیعی شروع کردم و به کارگردان های جوان تر مانند محمد مساوات رسیدم که این روزها حرف های جدیدی می زنند.

موسوی با اشاره به اینکه نقدهای این کتاب قبلا در رسانه ها و مطبوعات منتشر شده اند بیان کرد: احساس کردم نقدهایی را که در طول سال های مختلف نوشته ام نیازمند جمع آوری است. چون این نقدها نقدهای ژورنالیستی صرف نیستند و می توانند جنبه آموزشی داشته باشند. مثلا ممکن است فردی در شهرستان اکثر این نمایش ها را ندیده باشد اما وقتی نقد این آثار را می خواند متوجه می شود که منتقد به کدام یک از جنبه های این آثار نقد وارد کرده است. بنابراین فردی که می خواهد کارگردانی کند یا بنویسد یا بازی کند می تواند به صورت عملی درسِ کارگردانی یا نمایشنامه نویسی یا هر حوزه دیگری را که می خواهد در آن فعالیت کند فرا بگیرد چون در نقدها من تمام جوانب یک اثر نمایشی را مورد توجه قرار داده ام.

این کارگردان تئاتر یادآور شد: در واقع علاقه مندان به تئاتر با خواندن این کتاب می توانند درباره ۱۰۰ کارگردانی ۱۰۰ طراحی صحنه ۱۰۰ طرای نور و گریم ۱۰۰ بازی و موارد دیگر اطلاعات کسب کنند. دانشجویان و هنرجویان تئاتر نیز می توانند از مطالب این کتاب استفاده کنند چون علاوه بر آثار ایرانی حداقل ۶ اثر خارجی نیز که در دوره های مختلف جشنواره تئاتر فجر اجرا شده است مورد نقد قرار گرفته اند. به عنوان نمونه «باغ آلبالو»یی که توسط یک کارگردان روس اجرا شده نقد شده و «باغ آلبالو»یی هم که توسط اکبر زنجانپور به صحنه رفته و «خداحافظ باغ آلبالوی من» هم که توسط یک کارگردان جوان روی صحنه رفته نقد شده است از این رو امکان مقایسه اجراهایی که از یک نمایشنامه شده در این کتاب وجود دارد.

وی در پایان با اشاره به این که کتاب «صد اجرا صد نقد» قابلیت تدریس در واحدهای مختلف رشته نمایش را دارد عنوان کرد: این کتاب قابلیت این را دارد که در درس هایی چون تجزیه و تحلیل متن و اجرا مورد استفاده قرار بگیرد. فیلم تئاتر بیش از ۹۰ درصد این اجراها موجود است از این رو استادهای دانشگاه می توانند در کلاس های درسشان این اثر را نمایش دهند و بعد نقد هر اثر را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. احتمالا خود من هم در کلاس‌های دانشگاهم این کار را خواهم کرد.