«محمد رسول الله» اثری وحدت‌آفرین است/ چالش‌ ساخت آثار تاریخ اسلام

جبار آذین منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره هفته وحدت عنوان کرد: هفته وحدت نه تنها برای جهان اسلام بلکه برای جهان بشریت فضا و امکان گسترش تکامل الهی را پدید آورده است. در این مناسبت افزون بر مسلمانان، انسان‌های خداجو و کسانی هم که در جستجوی مسیر الهی هستند، می‌توانند به یکدیگر نزدیک شوند. پیدایش این روز و پیشنهاد امام راحل برای ایجاد هفته وحدت در ایران سبب شده است تا انسان‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر شوند. همچنین برای ایجاد این نزدیکی فکری و اعتقادی میان انسان‌ها تمام دستگاه‌ها و جریان‌های فرهنگی و هنری هم به نوعی امکانات و توانایی‌های خود را بسیج کرده‌اند.

وی با اشاره به فیلم «محمد رسول‌الله» مجید مجیدی گفت: در کشور ما هم با توجه به نوع نگاه به مقوله هنر دینی، هنرمندان و مدیران هنری ما حرکت‌هایی را در قالب آثار نمایشی و سینمایی سامان داده‌اند. این مساله ادای دینی به مقدسات دینی کشور است و همچنین از طریق این آثار هنری می‌توان باورهای ایران اسلامی را در جهان منعکس کرد. یکی از آثار هنری که در سینما با چنین هدفی تولید شد، فیلم «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی است. گرچه پیش‌تر هم در ارتباط با بزرگان جهان اسلام فیلم ساخته شده بود اما جز فیلم «محمد رسول الله» ساخته مصطفی عقاد که کوشیده است از نظر فرم و محتوا به تاریخ جهان اسلام متعهد باشد، دیگر آثار کمتر تواسته‌اند با معیار قرار دادن پژوهش راستین، ساختار هنری مناسب و بهره گیری از هنرمندان درجه اول مفاهیم درست و مناسبی در جهت وحدت مسلمانان ارائه کنند.

این منتقد سینما تصریح کرد: فیلم مجید مجیدی عمدتاً به بخش‌های خاصی از دوران زندگی و فعالیت‌های پیامبر اسلام می‌پردازد اما به دلیل پشتوانه‌ای که از اعتقادات و پژوهش دارد، کوشیده است از چارچوب باورهای دینی و اعتقادی خارج نشود. این فیلم با استفاده از هنرمندان توانای داخلی و خارجی تبدیل به یک اثر تماشایی و ماندگار شده است که در کشورهای منطقه، جهان اسلام و دیگر کشورها زمینه پیوند مسلمانان از هر طایفه و مذهبی را فراهم می‌کند.

وی تاکید کرد: فیلم «محمد رسول الله» صرفاً با هدف وحدت‌آفرینی میان مسلمانان ساخته نشده اما چون براساس واقعیت‌های عمیق و ظریف اسلامی حرکت کرده است، تماشای آن این انگیزه و توانایی را به تماشاگر می‌دهد تا بیشتر و بهتر به انسانیت، اسلام و باورهای الهی نزدیک شود.

آذین در رابطه با اینکه چرا درباره پیامبر اسلام (ص) در سینما آثار کمی ساخته شده است، گفت: باتوجه به ادعای بسیاری از هنرمندان و مدیران متاسفانه ما درباره تولید آثار هنری در رابطه با جهان اسلام و حتی درباره شخصیت‌های بزرگ جهان اسلام کم کار بوده‌ایم. این کم کاری هم دلایلی دارد اما این دلایل نباید مانع تولید آثار خوب و ماندگار در این راستا باشد. یکی از بزرگترین دلایلی که می‌تواند تا حدی هنرمندان را در ساخت چنین آثاری محدود کند، حساسیت‌های اعتقادی و باورهای مسلمانان است. از طرفی هنرمندانی که می‌خواهند چنین آثاری تولید کنند در درجه نخست خودشان باشد هنرمندان متعهد و معتقدی باشند زیرا هنرمندی که به باورهای دینی اعتقاد ندارد، نمی‌تواند در اثر هنری به درستی آنچه را که باید منتقل کند.

وی ادامه داد: ساخت فیلم‌های دینی و تاریخی هزینه سنگینی دارد و از این نظر چندان مورد استقبال هنرمندان قرار نمی‌گیرد. همچنین فیلمسازان باید از مشاوران دینی و مذهبی هم در این پروژه‌ها کمک بگیرند. نکته قابل توجه این است که برای ساخت این آثار باید فیلمسازان توانا وارد میدان شوند. حتی در کشورهای عربی ما شاهد ساخت آثاری بودیم که مضمون و محتوای خوب اسلامی داشتند اما ساختار فیلم ضعیف بود. در واقع اگر هرکدام از این موارد دچار نقص شوند، یک اثر هنری نمی‌تواند تاثیرگذار و ماندگار شود.

آذین در پایان در پاسخ به این پرسش که ساخت آثار هنری درباره بزرگان جهان اسلام و تاریخ صدر اسلام چقدر به وحدت میان مسلمانان کمک می‌کند، توضیح داد: هر اثر هنری که در مسیر فرامین الهی و مبارزه نیکی با بدی تولید شده باشد، صلح و نیکی را در مضمون و محتوای خودش تجلی می‌کند و می‌تواند مخاطب را وارد مسیر خداجویی کند. ما فیلم‌های دینی بسیاری داریم که اسلامی نیستند اما تصویر بسیار درستی از انسانیت، حضرت مسیح، نیکی و تاریخ ارائه می‌کنند.