وجود اُزن چه موقع برای سلامت انسان خطرناک می‌شود

مهر نوشت: مهدی کمری اظهار کرد: زمانی که ترکیبات آلاینده هوا توسط منابعی مانند خودروها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانه‌ها انتشار پیدا می‌کند، ضمن ترکیب با نور خورشید واکنش شیمیایی داده و به عنوان آلاینده شناخته می‌شود.

وی درباره گاز اُزن توضیحاتی داد و افزود: اُزن، مونوکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق آلاینده‌های اصلی هوا هستند که در این بین اُزن کمی متفاوت‌تر از سایر آلاینده‌هاست، اُزن با توجه به موقعیت قرار گرفتنش در اتمسفر می‌تواند هم خوب باشد هم بد.

کارشناس بهداشت هوای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: اگر اُزن در لایه‌های بالایی جو، ارتفاع ۱۵ تا ۴۵ کیلومتری از سطح زمین، تولید شود در مقابل پرتوهای مضر خورشید مثل پرتو فرابنفش سپر ایمنی تشکیل می‌دهد که همه ما آن را با نام لایه اُزن می‌شناسیم، این لایه برای سلامت انسان بسیار حیاتی بوده و وجود آن باعث جلوگیری از ایجاد بیماری‌هایی از قبیل سرطان‌های پوستی و آب مروارید خواهد شد.

به گفته کمری، ترکیبات آلاینده هوا به ویژه دی اکسید نیتروژن NO۲ که توسط منابعی مانند خودروها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانه‌ها انتشار می‌یابد، در حضور نور خورشید وارد واکنش شده و آلاینده اُزن را در لایه‌های پایینی جو و در محدوده تنفسی انسان ایجاد می‌کند، این آلاینده می‌تواند اثرات مخربی بر سلامت انسان داشته باشد.

چگونه می‌توان فهمید که کیفیت اُزن در حد ناسالم است

وی با بیان اینکه بررسی کیفیت هوا به سادگی بررسی پیش‌بینی آب و هوا از طریق، سایت قابل دسترسی است، ادامه داد: می‌توانید پیش‌بینی‌های روزانه کیفیت هوا و همچنین شرایط اُزن را برای شهر تهران از طریق وب سایتwww.airnow.tehran.ir و برای شهرستان‌های استان از طریق سایت www.aqms.doe.ir مشاهده کنید و حتی در رادیو یا تلویزیون از وضعیت کیفیت هوا آگاه شوید. همه این منابع از شاخص کیفیت هوا یا (AQI) برای گزارش سطوح ازن و سایر آلاینده‌های معمول در هوا استفاده می‌کنند.

کمری افزود: AQI یک شاخص با کد رنگی ساده است، به عنوان مثال، زرد به معنی شرایط “قابل قبول” و قرمز به معنی شرایط “ناسالم” است. این طرح رنگی که نمونه‌ای از آن برای آلاینده اُزن آورده شده است می‌تواند به شما کمک کند تا با یک نگاه متوجه شوید که آیا در منطقه‌ای که شما زندگی می‌کنید آلاینده‌های هوا به سطح‌های ناسالم رسیده‌اند یا خیر.

آیا شما در خطر مواجهه با اُزن هستید

وی با بیان اینکه چند گروه از افراد خصوصاً زمانی که فعالیت‌های خارج از منزل انجام می‌دهند به‌طور خاص و بیشتر حساس به اُزن هستند، گفت: با توجه به اینکه سطح اُزن در فضای باز بیشتر است، فعالیت بدنی باعث تنفس سریع‌تر و عمیق‌تر شده و باعث وارد شدن بیشتر این آلاینده به بدن خواهد شد.

کمری افزود: به طور کلی با افزایش غلظت اُزن در سطح زمین، هم تعداد افراد تحت تأثیر افزایش می‌یابد و هم عوارض سلامت جدی‌تر می‌شود، ضمن اینکه بیشتر افرادی که دارای بیماری‌های ریوی هستند به پزشک یا اورژانس مراجعه کرده و مجبور به مراجعه به بیمارستان‌ها می‌شوند.

به گفته این کارشناس هوا، وقتی سطح اُزن بسیار بالا است، همه افراد برای قرار گرفتن در معرض آن باید نگران باشند، ضمن اینکه افراد حساس‌تر به ازن از جمله مبتلایان به بیماری‌های ریوی مانند آسم، برونشیت مزمن و آمفیزم، کودکان خصوصاً در فصل تابستان به دلیل اینکه آنها معمولاً خارج از منزل بازی می‌کنند و ریه‌های آنها هنوز تکمیل نشده، افراد سالمند به دلیل داشتن بیماری‌های زمینه‌ای، ورزشکاران یا افرادی که به طور مستمر در فضای باز فعالیت می‌کنند، برخی از افراد سالم که به دلیل مشکلات ژنتیکی حساسیت بیشتری نسبت به اُزن دارند، بیش از سایرین در معرض خطرند.

ازن به چه شکلی بر سلامتی شما تأثیر می‌گذارد

وی با اشاره به اینکه ازن می‌تواند، سیستم تنفسی شما را تحریک کند توضیح داد: این امر می‌تواند باعث سرفه، تحریک یا درد در گلو شود و یا حتی منجر به تنگی یا درد در قفسه سینه هنگام نفس کشیدن عمیق شود این فرایند عملکرد ریه را کاهش می‌دهد.

کمری با بیان اینکه اثرات مخرب ازن می‌تواند باعث ایجاد مشکل در نفس کشیدن به ویژه در هنگام ورزش شود به سایر خطرات ازن اشاره کرد و افزود: اُزن سبب التهاب و سوختگی مجاری تنفسی، شده، ریه‌های شما را به عفونت حساس‌تر کرده و آسم را تشدید می‌کند.

این کارشناس بهداشت هوا خاطرنشان کرد: هنگامی که ازن در سطح ناسالم است، افراد بیشتری که دارای علائم آسم هستند نیازمند توجه پزشکی یا استفاده از دارو هستند، ازن باعث افزایش حساسیت افراد نسبت به آلرژن‌ها می‌شود ضمن اینکه مبتلایان به آسم ممکن است تحت تأثیر شدیدتری از کاهش عملکرد ریه و التهاب مجاری تنفسی قرار بگیرند.

وی با اشاره به اینکه ازن بیماری‌های مزمن ریه مانند آمفیزم و برونشیت مزمن را شدت می‌بخشد، ادامه داد: ازن آسیب دائمی به ریه وارد می‌کند، آسیب مکرر ازن در کوتاه‌مدت به ریه‌های در حال تکامل کودکان می‌تواند منجر به کاهش عملکرد ریه در بزرگسالی شود و در بزرگسالان، تماس با ازن، فرایند کاهش طبیعی عملکرد ریه را که با افزایش سن رخ می‌دهد سریع‌تر می‌کند.

کمری با اشاره به اینکه بسیاری از این اثرات می‌توانند منجر به افزایش با بیماری‌ها شود، گفت: تحقیقات نشان می‌دهد که تماس با اُزن می‌تواند خطرات مرگ زودرس ناشی از بیماری‌های قلبی یا ریوی را افزایش دهد.

چگونه می‌توانید از تماس نامناسب با ازن جلوگیری کنید

وی توضیح داد: وقتی که اُزن به سطح‌های ناسالم می‌رسد، احتمال تحت تأثیر قرار گرفتن شما بیشتر می‌شود و هر چه فعالیت‌های خود را در فضای باز در مدت زمان طولانی‌تری انجام دهید و یا هر چه فعالیت شما سنگین‌تر باشد اثر آن بیشتر می‌شود، وقتی ازن در شرایط ناسالم است، برای حفظ سلامت خود باید اقداماتی انجام دهید.

کاهش زمان فعالیت در فضای باز، برنامه‌ریزی انجام فعالیت‌ها برای صبح یا عصر که سطح اُزن معمولاً پایین‌تر است از جمله راهکارهای کاهش اثرات مخرب اُزن است که کمری به آن اشاره کرد و افزود: تغییرات روزانه اُزن معمولاً از ساعت ۶ یا ۷ صبح شروع به افزایش می‌کند و بین ساعت ۱۲ تا ۱۷ به حداکثر می‌رسد و سپس به تدریج کاهش می‌یابد، جایگزین کردن فعالیت‌های سبک‌تر برای ورزشکاران به عنوان مثال پیاده روی به جای دویدن مناسب‌تر است.

وی در پایان توصیه کرد: از خدمات الکترونیک برای انجام کارهای روزمره استفاده کنید و مبتلایان به بیمارهای زمینه‌ای اسپری و داروهای تنفسی خود را همراه خود داشته باشند.