نگاهی متفاوت به مرگ در «ده و ده دقیقه»/ بازیگر «زخم کاری» بر صحنه

امیر پیشوایی نویسنده و کارگردان نمایش «ده و ده دقیقه» که این روزها در تماشاخانه هامون روی صحنه است، درباره روند تولید این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: هسته اصلی این اجرا در مهر سال ۹۷ شکل گرفت و داخل کمد باقی ماند تا در سال ۱۴۰۳ بازنویسی شد. سال ۱۴۰۳ با مرتضی امینی‌تبار جلسه‌ای داشتیم و به این تصمیم رسیدیم که یک اثر مونولوگ را روی صحنه ببریم. از بین آثار مختلف نمایش «ده و ده دقیقه» انتخاب شد که در عین حال اثر سختی بود.

وی درباره چرایی سخت‌بودن نمایشنامه «ده و ده دقیقه»، توضیح داد: شاید در نگاه برخی از هنرمندان مونولوگ در ظاهر و به لحاظ اجرایی ساده به نظر بیاید ولی در روند تولید این مسأله برای ما تغییر کرد. ایده نمایشنامه «ده و ده دقیقه» ایده سختی است و رساندن آن مفهوم به مخاطب انرژی ویژه‌ای از بازیگر و گروه اجرایی صرف می‌کند. ما در پیش‌تولید کار هم این سختی را حس می‌کردیم زیرا در این نمایش همه عناصر در صحنه و خارج از صحنه و حتی ایده‌های کارگردانی در اختیار بازیگر است و این امر مسائل را ویژه می‌کند. در عین حال تجربه ویژه‌ای هم برای گروه نمایش بود که شاید این ویژگی به خاطر موضوع اثر است.

پیشوایی درباره موضوع این اثر نمایشی، افزود: موضوع نمایش درباره سربازی است که در جریان جنگ جهانی دوم توسط سرباز نازی دیگری کشته شده است. بر اساس یک تئوری علمی جدید مغز انسان بعد از مرگ همچنان پابرجا می‌ماند و سعی در مرور خاطرات شیرین و جذاب هر شخصی دارد. البته آن زمان که من این ایده را در ذهنم داشتم هنوز این تئوری مطرح نشده بود.

کارگردان «ده و ده دقیقه» درباره برقراری ارتباط مخاطب با موضوع نمایش، تأکید کرد: تماشاگر از هر نوع قشری با موضوع نمایش ارتباط گرفته است. نگاه به مرگ در صحنه اجرای ما به شکل دیگری اتفاق می‌افتد و از این نتیجه راضی هستیم که به جای پیام، تصویری از این اجرا در ذهن مخاطب باقی می‌ماند. مخاطبان استقبال گرمی از این نمایش دارند و نظرهای مثبتی راجع به اجرا ارائه می‌دهند.

وی درباره چرایی تولیدنشدن این اثر نمایشی در سال‌های گذشته با توجه به اینکه در سال ۱۳۹۷ نوشته شده بود، یادآور شد: مسائل مختلفی نظیر شیوع ویروس کرونا و تعطیلی سالن‌ها وجود داشت ضمن اینکه با توجه به این موارد استقبال مخاطبان نیز از آثار نمایشی کم شده بود. به طور کلی خود من هم درگیر مسائل کاری دیگری بودم و فرصت تولید و اجرای این اثر نمایشی در آن دوران را نداشتم.

پیشوایی درباره شیوه اجرای نمایش «ده و ده دقیقه» با توجه به اینکه نمایش به مقوله مرگ می‌پردازد، توضیح داد: برخورد ما با نمایشنامه و بازی در وهله اول رئالیستیک بوده اما از تکنیک‌های سینمایی در این کار با شیوه‌های اجرایی تئاتری از جمله نور و صدا بهره برده‌ایم. بیشتر از همه دست آویز ما تخیل تماشاگر بوده و تا کنون نیز از این تخیل پاسخ گرفته‌ایم. مرتضی امینی‌تبار کاراکتری را بازی می‌کند که حتی اسم ندارد و در تاریخ گم شده است. ما این شخصیت گم‌شده را روایت می‌کنیم. موضوع برای ما جذاب است و تصویری که به آن رسیدیم برای تماشاگر جذاب است. ما و تماشاگر در اجرا تعدد لوکیشن و حس‌های انسانی در سنین مختلف را تجربه می‌کنیم. مرتضی امینی‌تبار کاراکتری را بازی می‌کند که اسم ندارد ولی درون او کاراکترهای دیگری متولد می‌شوند و می‌میرند. «ده و ده دقیقه» صرفاً یک مونولوگ نیست بلکه اجرایی با صحنه‌های چند کاراکتره است.

کارگردان «ده و ده دقیقه» درباره چالش‌های اقتصادی موجود در روند تولید این اثر نمایشی، گفت: همکاران من در تولید این پروژه تمام تلاش خود را کردند که اتفاقات خوبی رخ دهد و ما تأثیرش را در اجرا می‌بینیم. یک پروژه تئاتری چه تک‌بازیگر باشد یا تعداد بازیگران بیشتری در آن حضور داشته باشند، نیازمند عوامل مختلفی برای تولید است. هزینه‌های تولید بسته به حجم کار و معادلات متفاوت از جمله سالن دولتی یا خصوصی بودن، فرق می‌کند. در تئاتر و سینما تولید یک اثر چالش‌های زیادی دارد ولی در تولید یک اثر مونولوگ چالش‌های کم‌تری نسبت به یک کار پرحجم وجود دارد.

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: در حال حاضر هزینه بالایی برای تماشاگر رقم می‌خورد تا به تماشای یک اثر نمایشی بنشیند. جدا از هزینه و زمانی که تماشاگر برای تماشای یک اثر نمایشی صرف می‌کند، فقدان پارکینگ برای برخی سالن‌ها برای مخاطبان چالش‌ساز شده است.

عکس از رضا جاویدی است.