آثاری که به عشق امام رضا (ع) ساخته شد/ دخیلتم یا ضامن آهو…

مهر: ساخت فیلم و سریال بهانه می‌خواهد، دغدغه می‌خواهد، جواب برای سوال‌های پیش آمده می‌خواهد، انگیزه برای معرفی آنچه درون یک ذهن می‌گذرد می‌خواهد و هزاران «می خواهد» دیگر تا باعث شود کارگردانی تصمیم بگیرد فیلمی را بسازد، نویسنده‌ای تصمیم بگیرد برای موضوعی سناریویی خلق کند، تهیه کننده و سرمایه گذاری ترغیب شود برای آنکه بخشی از سرمایه خود را صرف ساخت یک فیلم یا سریال کند. دغدغه‌های مذهبی و یافتن جواب بسیاری از سوالات در این زمینه همچنان وجود دارد و باعث می‌شود تا هم فیلمسازان جوان و هم فیلمسازان با تجربه سراغ آثار مذهبی بروند از این رو چراغ ساخت چنین فیلم و سریال‌هایی هنوز روشن است و تلاش شده تا با سبک و روش‌های گوناگون مخاطب سخت پسند این روزها را نیز با پرداختن به چنین موضوعاتی راضی نگه دارد.

اتفاقی که این روزها بر روی پرده سینما با اکران فیلم سینمایی «آبی روشن» ساخته بابک خواجه پاشا شاهد آن هستیم. کارگردانی که تجربه نخست فیلمسازی اش مربوط به فیلم سینمایی «در آغوش درخت» بود و در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر نیز با «آبی روشن» تجربه‌ای تازه به ثبت رساند. اکران «آبی روشن» محصول مشترک سازمان هنری رسانه‌ای اوج و بنیاد سینمایی فارابی بهانه‌ای شد تا مروری داشته باشیم بر فیلم و سریال‌هایی که موضوع آنها امام هشتم شیعیان (ع) است.

آبی روشن

کارگردان: بابک خواجه پاشا

تهیه کننده: سید محمدحسین میری

نویسنده: امیر ابیلی، داوود گنجوی

قصه فیلم: «آبی روشن» داستان حاج یونس، قهرمانی مردمی را به تصویر می‌کشد که از جنس خود مردم است و با مشکلات و موضوعات روزمره مردم عادی همراه می‌شود. او قصد دارد سنگ فیروه خود را به حرم امام رضا (ع) برساند اما اتفاقاتی دیگر رخ می‌دهد. فیلم ضمن روایت یک داستان از زندگی مردم، مفهوم رضایت را با آموزه‌های شیعیان پیوند می‌زند. در عین حال در طول اثر، عشق و علاقه ایرانیان به امام هشتم (ع) ملموس است و در یک سکانس هم کرامت امام رضا (ع) و ماجرای نجات آهو، بازنمایی می‌شود.

میزان موفقیت: «آبی روشن» در ۵ رشته نامزد دریافت سیمرغ از جشنواره چهل‌ودوم فیلم فجر شد و ۲ جایزه از بخش تجلی اراده ملی به دست آورد. پس از رونمایی، رسانه‌ها از درون‌مایه و ساختار فیلم تعریف کردند. قصه‌گویی، بازی‌ها و کارگردانی قابل قبول، نیفتادن به دام شعارگویی و … از جمله امتیازاتی است که برای «آبی روشن» بیان شده است.

مهران احمدی، مهران غفوریان، سارا حاتمی، مرتضی امینی‌تبار، روح‌الله زمانی، علی‌اکبر اصانلو و کاظم هژیرآزاد در این فیلم به ایفای نقش پرداخته اند.

بدون قرار قبلی

کارگردان: بهروز شعیبی

نویسنده: فرهاد توحیدی، مهدی تراب‌بیگی

بازیگران: پگاه آهنگرانی، مصطفی زمانی، الهام کردا، صابر ابر، حامی ترابی و…

قصه فیلم: داستان این فیلم برآمده از یکی از قصه‌های مصطفی مستور است. یاسمن به دلیل فوت پدرش مجبور می‌شود پس از سال‌ها با فرزندش که دچار بیماری اوتیسم است از آلمان به ایران برگردد. او آشنایی زیادی نسبت به پدرش ندارد و به دلیل میراثی که پدرش برایش گذاشته مجبور است به زادگاه پدرش مشهد سفر کند و در این میان با داستان‌هایی مواجه می‌شود که باعث تغییراتی در تفکرات و مفاهیم ذهنی اش می‌شود. فیلم با پرداختن به شهر مشهد و روایت داستانی خاص، نقش مهمی در بازنمایی تصویر تأثیرگذاری امام رضا (ع) بر مردم این شهر دارد.

میزان موفقیت: بهترین صداگذاری و بهترین فیلم از نگاه ملی ۲ جایزه سیمرغی بود که فیلم سینمایی «بدون قرار قبلی» توانست از چهلمین جشنواره فیلم فجر از آن خود کند. فیلم برگزیده سال ۱۴۰۱ کمیسیون ملی یونسکو در ایران، بهترین فیلم با موضوع شهر در هشتمین جشنواره بین المللی فیلم شهر، جایزه بزرگ بهترین فیلم چهل و چهارمین دوره جشنواره فیلم مسکو و جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره مسکو نیز از دیگر دست آورده‌ای این فیلم سینمایی بود.

شب

کارگردان: رسول صدر عاملی

نویسنده: کامبوزیا پرتوی

بازیگران: عزت الله انتظامی، امین حیایی، خسرو شکیبایی

قصه فیلم: گروهبانی باید مجرمی را به مراجع قضایی تحویل دهد و قصه به گونه‌ای پیش می‌رود که او مجبور است یک شب را در مشهد و در مسافرخانه‌ای که مدیریت اش بر عهده شخصیت سیدرضاست و آن نقش را خسرو شکیبایی بازی می‌کند، بگذراند و در این بین با ماجراهایی مواجه می‌شوند.

میزان موفقیت: «شب» در جشنواره بیست و ششم فجر برای امین حیایی به عنوان بهترین بازیگر نقش اول مرد، یک سیمرغ به همراه داشت. فیلم نامزد دریافت سیمرغ بهترین موسیقی متن نیز شد. «شب» اثری موفق است اما در اکران عمومی توفیقی به دست نیاورد.

هر شب تنهایی

کارگردان: رسول صدر عاملی

نویسنده: کامبوزیا پرتوی، رسول صدر عاملی

بازیگران: لیلا حاتمی، حامد بهداد

قصه فیلم: زنی به دلیل یک بیماری لاعلاج بیشتر از ۴ ماه زنده نخواهد بود و با وجود آنکه همسرش به او اصرار می‌کند، راضی به عمل جراحی نمی‌شود. آنها با یکدیگر به زیارت امام رضا (ع) می‌روند و زن در آنجا دختر گمشده ای را می بیند که به دنبال مادرش می‌گردد و همراهی او با کودک گم شده و پیش آمدن وقایع در ادامه باعث می‌شود تا او بتواند باز هم از ته قلب به زیارت امام رضا (ع) بپردازد و ارتباط از دست رفته اش را بازیابی کند.

میزان موفقیت: این فیلم یکی از فیلم‌های سه گانه صدرعاملی با مضمون اعتقاد است و با وجود آنکه دارای المان‌های مذهبی است اما تا حدودی زیادی تلاش کرده است تا از کلیشه‌های مرسوم در فیلم‌های مذهبی فاصله بگیرد. انتخاب لیلا حاتمی در نقش عطیه، شخصیتی که درونش حس‌های گوناگونی موج می‌زند انتخاب درستی به نظر می‌رسد. «هر شب تنهایی» به جز اکران در سینما از تلویزیون نیز بارها پخش شده است و جزو معدود فیلم‌هایی است که توانست نماهای زیبا و بکری از حرم امام رضا (ع) به ثبت برساند اما نتوانست آنطور که باید امتیاز قابل توجهی در فروش به همراه بازخورد بالا از سوی مخاطبان به دست آورد که البته صدرعاملی بر زمان نامناسب اکران فیلم نیز در فروش نامناسب آن تاکید داشته است.

در انتظار معجزه

کارگردان: رسول صدر عاملی

نویسنده: رسول صدر عاملی، کیارش اسدی زاده

بازیگران: حمید فرخ نژاد، بیتا فرهی، پریوش نظریه

قصه فیلم: یک زوج از هم دلزده شده‌اند و به دلیل شرایط پیش آمده مجبور هستند یک شب همدیگر را تاب بیاورند. آنها برای شفای فرزند بیمارشان چاره‌ای پیدا نمی‌کنند جز اینکه به پابوس امام رضا (ع) بروند؛ اما در نهایت به حرم مشرف نمی‌شوند.

میزان موفقیت: «در انتظار معجزه» آخرین بخش از سه گانه صدرعاملی در سی‌امین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشت و پریوش نظریه برای آن دیپلم افتخار بهترین بازیگری را از بخش مسابقه بین‌الملل دریافت کرد. با تمام این تفاسیر از این فیلم انتقاد شد و به اکران عمومی نیز درنیامد.

ولایت عشق

نویسنده و کارگردان: مهدی فخیم زاده

بازیگران: فرخ نعمتی، محمد صادقی، اکبر زنجانپور، دانیال حکیمی، بیژن امکانیان، فریماه فرجامی و…

قصه سریال: «ولایت عشق» سریالی ۲۸ قسمتی بر اساس زندگی تا شهادت امام رضا (ع) در زمان بر تخت نشستن مامون است. زمانی که هارون الرشید، خلیفه عباسی می میرد و مامون بر تخت می‌نشیند و امام رضا (ع) به سرزمین خراسان می‌روند.

میزان موفقیت: سریال تاریخی- مذهبی «ولایت عشق» جزو محصولات موفق است که به رغم بازپخش، همچنان مورد توجه قرار دارد. این سریال در کشورهای عربی نیز با عنوان «غریب طوس» پخش شود. در طی این سال‌ها نیز این سریال در برخی مناسبت‌ها به صورت تله فیلم پخش شده است.

دعوتنامه

نویسنده کارگردان: مهرداد فرید

بازیگران: حمیدرضا آذرنگ، شقایق فراهانی، میترا حجار و…

قصه فیلم: قصه درباره شخص درمانده ای است که در مشهد زندگی می‌کند و شغلش را از دست داده و برای امرار معاش از زائرانی که به مشهد می آیند سرقت می‌کند تا زندگی اش را از این طریق بگذراند. اما روند فیلم طوری پیش می‌رود که او از کرده خود پشیمان شده و سبک زندگی جدیدی را انتخاب کند.

میزان موفقیت: «دعوتنامه» در جشنواره فیلم فجر و در اکران عمومی نتوانست رضایت منتقدان و مخاطبان سینما را به خود جلب کند.

روز هشتم

کارگردان: مهدی کرم پور

نویسنده: صادق کرمیار، بازنویسی خسرو نقیبی

بازیگران: انوشیروان ارجمند، علیرضا خمسه، امیرحسین مدرس، فرزاد حسنی، عسل بدیعی و…

قصه فیلم: سه شخصیت شکوهی، رستمی و زینت شاکله اصلی قصه «روز هشتم» را رقم می‌زنند. این سه شخصیت هر کدام به دلیلی به مشهد سفر می‌کنند و دچار مشکلاتی می‌شوند که در نهایت با توسل به امام هشتم (ع) آن مشکلات برطرف می‌شود.

میزان موفقیت: این اثر در قالب تله فیلم تولید شد و در روز هشتم آبان ماه سال ۱۳۸۸ نیز از تلویزیون پخش شد و توانست مورد توجه مخاطبان قرار گیرد؛ اما نتوانست آنطور که باید در سال‌های بعد مورد توجه قرار گیرد و با بازپخش‌های پربیننده مواجه شود.

بیا از گذشته حرف بزنیم

کارگردان: حمید نعمت الله

بازیگران: ثریا قاسمی، مهین شهابی، پوراندخت مهیمن، آزیتا لاچینی، فریده سپاه منصور، جمال اجلالی، حمیرا ریاضی و…

قصه فیلم: تله فیلم «بیا از گذشته حرف بزنیم» در اپیزود اولش درباره کاروان زیارتی است که از تهران عازم مشهد است و در این میان سه زن سالمندی که در کاروان هستند و همسران شان را از دست داده اند با یکدیگر دوست و همراه شده و در این بین ماجراهایی برایشان پیش می‌آید. این تله فیلم تا سال ۱۳۹۶ در چند اپیزود دیگر به نام‌های «راه و رسم سفر»، «متولد سی ام اسفند»، «به سوی بروجرد»، «دوباره تهران»، «لاله لر»، «جاده چالوس» و «افسانه قشم» ساخته و پخش شد.

میزان موفقیت: این تله فیلم توانست جوایز بهترین فیلم، فیلمنامه و کارگردانی پنجمین جشنواره فیلم رضوی را در سال ۱۳۸۸ از آن خود کند. ساخته حمید نعمت الله جزو ۳۶ فیلم تلویزیونی راه یافته به بخش مسابقه فیلم‌های تلویزیونی جشنواره جام جم سال ۱۳۹۰ بود که عنوان دوم بخش تله فیلم را از آن خود کرد. همچنین در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های ویدیویی تهران نیز پوراندخت مهیمن برای بازی در این اثر جایزه گرفت.

رضای رضوان

کارگردان: مجید مجیدی

قصه فیلم: قصه مستند «رضای رضوان» درباره خادمانی با مشاغل مختلف است که در زمان پوشیدن لباس خادمی کفشداری زائران امام رضا (ع) را می‌کنند. این مستند روایتی است درباره خادم هایی که خادمی زائران را می‌کنند و از زبان خودشان درباره خدمتی که بی مزد انجام می‌دهند، می‌گویند.

میزان موفقیت: این مستند یکی از فیلم‌های مذهبی و زیبای سینمای ایران است که با موضوع خادمان حرم حضرت امام رضا (ع) تولید شده و در مکان‌های گوناگون به دلایل مختلف اکران و مورد تحسین و استقبال قرار گرفته است.

دو چشم بی سو

نویسنده و کارگردان: محسن مخملباف

بازیگران: محمد کاسبی، مجید مجیدی، بهزاد بهزادپور، حمید درخشان و…

قصه فیلم: داستان درباره زندگی فردی به نام مشهدی ایمان است که دو فرزند به نام‌های اسدالله و نورالله دارد. اسدالله بدون اجازه او به جبهه رفته و از پا فلج شده و نورالله نیز مادرزاد نابینا به دنیا آمده است. او به اصرار همسرش و روحانی روستای شان، فرزندش را به مشهد می‌برد و شفای چشمان فرزند نابینایش را از امام رضا (ع) می‌گیرد.

میزان موفقیت: «دو چشم بی سو» در زمان خود مورد توجه قرار گرفت اما جزو آثار ماندگار محسوب نمی‌شود.