روایت گمشده از ارتباطی که کمرنگ شده‌است/ یک روحانی در حاشیه شهر

محمدرضا حاج محمد حسینی کارگردان مستند «پلی که نیست» که در بخش مسابقه شهید آوینی جشنواره «سینماحقیقت» حضور داشت، در رابطه با انتخاب این سوژه و چرایی تولید مستند با این موضوع به خبرنگار مهر گفت: عموم کارهای من در حوزه مطالبه گری بوده است و در شهر اراک با این عنوان شناخته می‌شوم از این رو دوستان و اهالی فرهنگ، هنر و فعالیت‌های اجتماعی سوژه‌های مرتبط با موضوع مطالبه گری را با من طرح می‌کنند و سوژه این مستند هم از مواردی بود که توسط یکی از دوستان مطرح شد و پس از طی کردن مراحل اولیه بررسی این موضوع، جریان آن برایم جالب شد.

وی ادامه داد: به نظرم طلبه‌ای که در حاشیه شهر مشغول دست و پنجه نرم کردن با آسیب‌های اجتماعی است، گمشده این روزهای اجتماع است چرا که جایگاه اجتماعی مساجد در جامعه کمرنگ شده است، درحالی که حضور مردم در نماز جماعت و فعالیت و حضور امام جماعت مقدمه‌ای برای اصلاح جامعه است، مقدمه‌ای برای حضور، پویایی و مقدمه‌ای برای حل مسائل و مشکلات جامعه اطراف مسجد و مردم محل است. با توجه به اینکه خودم در مساجد حضور داشتم و این فضا را درک کرده ام، این عنوان برایم جذاب بود و از همین رو موضوع برایم مهم و اولویت دار شد چرا که سوژه این مستند یک روحانی است که در حاشیه شهر و یک محل کم برخوردار مشغول مقابله با آسیب های اجتماعی است.

این مستندساز با اشاره به اینکه پس از آشنایی با موضوع، شماره تماس روحانی را پیدا کرده است، گفت: پس از ارتباط با حاج آقا چندین جلسه گفت و گو انجام شد تا مطلع شوم معضلات و مسائل محله چیست و این روحانی چرا محله سکونت خود را رها کرده و به این محله آمده است. در حین این جلسات با چالش‌های مختلفی آشنا و مواجه شدیم که ریشه این چالش‌ها آسیب‌های اجتماعی بود و نمونه‌هایی مثل آن بچه‌هایی که درگیر اعتیاد بودند، زنان کارتن خواب در پارک‌ها، طلاق، بزهکاری و دزدی‌ها و … و موضوعاتی از این دست در محله وجود داشت. دغدغه حاج آقا احیای محله و حفظ روحیه و لطافت کودکان و نوجوانان آن بود.

حاج محمد حسینی با اشاره به اینکه تولید این مستند یک سال طول کشیده است، عنوان کرد: ما نمی‌خواستیم تنها مطالبه گری را بیان کنیم بلکه می‌خواستیم مطالبه گری را نشان دهیم از همین رو ممکن بود تولید مستند تا برگزاری یک جلسه با شورای شهر اراک متوقف بماند یا منتظر بمانیم تا مطالبه محله و حاج آقا منجر به حضور شهردار در مسجد شود همچنین حاج آقا به نوعی شب فعالیت می‌کردند و شب‌ها سر کار می‌رفتند و این برنامه زمانی برای ما محدودیت زمانی ایجاد می‌کرد. حاج آقا شب‌ها سرکار می‌رفتند، صبح تا قبل از نماز ظهر استراحت می‌کردند و بعد هم به مسجد و خانواده رسیدگی داشتند لذا برای فیلمبرداری محدودیت‌هایی داشتیم ولی ایشان توجه داشتند که تولید موضوعات مهم عقب نیفتد..

وی افزود: چون دوربین در این مستند مشاهده گر است و سوژه ما نقش بازی نمی‌کند، در هیچ صحنه‌ای از مستند مصاحبه نمی‌کند یا خاطره‌ای نمی‌گوید و در عین حال تمام اتفاقات جلو دوربین است و راوی با پویایی در تلاش است تا مشکل را حل کند به نظرم مخاطب با او احساس همذات پنداری می‌کند و می‌پذیرد یک نفر در حال حل مشکلات است. دوربین ما همیشه همراه این امام جامعه است چه در مسجد و چه در کافه روبه‌روی مسجد و زمانی که حاج آقا در کنار آن افرادی است که از اعتیاد رها شده اند. وقتی دوربین مشکل را نشان می‌دهد و مبارزه با مشکل را هم در کنار آن می‌بینیم مخاطب می‌تواند یک راوی صادق را بپذیرد و ببینید.

وی در ادامه با مرور چالش‌های تولید این مستند، گفت: با ورود برای مطالبه گری و حل یک مسئله هم در حوزه مسئله و هم درحوزه مطالبه گری چالش‌هایی وجود دارد و هر ۲ این موارد ممکن است چالش ایجاد کنند مثلاً برخی مسئولان نمی‌خواهند کمک کنند یا نمی‌توانند کمک کنند یا با شما مقابله می‌کنند و این مسئله چالش‌هایی ایجاد می‌کند یا از طرف دیگر با مطرح شدن بحث اعتیاد و ورود به دنیای معتادان و کارتن خواب‌ها و سهولت دسترسی به مواد مخدر مقابل چشم بچه‌ها شرایط خاص و خطرناکی برای تیم تصویربرداری ایجاد می‌شود و فضا امنیت لازم را برای تیم ندارد و ممکن است هر لحظه به واسطه توهم یک فرد یا موارد دیگر اتفاق ناگواری پیش بیاید.

این کارگردان فیلم مستند، مطرح کرد: «پلی که نیست» مقدمه‌ای است از یک پل عابر پیاده که وجود ندارد و مردم به واسطه تردد از کمربندی آسیب می‌بینند؛ «پلی که نیست» روایت‌گر گمشده این روزهای محله‌های ما است و امامان اجتماعی که در جامعه حضور داشتند ولی الان گمنام فعالیت می‌کنند. آن‌ها فقط امام جماعت مسجد نیستند بلکه احیاگران اجتماع هستند.

وی در پایان صحبت‌هایش بادآور شد: موضوع محوری مستند ما این است که این امامان جامعه باید پلی باشند بین مردم و مسئولان و باید پلی باشند بین مردم و حل مشکلات آن‌ها لذا تلاش کردیم به این هدف برسیم و به آن نزدیک شویم. امیدواریم مساجد و امامان جماعت با دیدن این فیلم امید پیدا کنند که می‌توان تحولات خوبی را رقم زد.