بیماری های عصبی، انواع، علائم و درمان عصبی بودن

بیماری های عصبی؛ معنا و مفهوم اصلی

اصطلاح “بیماری عصبی” به هر گونه اختلال یا بیماری که در سیستم عصبی اتفاق می‌افتد، اشاره دارد. سیستم عصبی دو بخش اصلی دارد: سیستم عصبی مرکزی (شامل مغز و نخاع) و سیستم عصبی محیطی (شامل عصب‌های خارج از مغز و نخاع). بیماری‌های عصبی ممکن است در هر دو بخش بروز پیدا کنند. در ادامه به بررسی بیماری های عصبی و همچنین درمان عصبی بودن میپردازیم.

بیماری های عصبی می‌توانند به شکل‌های مختلفی ظاهر شوند و تاثیرات متنوعی بر عملکرد سیستم عصبی داشته باشند. این بیماری‌ها می‌توانند از اختلالات حسی یا حرکتی گرفته تا مشکلات حافظه و توجه را شامل شوند.

تشخیص بیماری های عصبی معمولا به وسیله پزشکان متخصص نورولوژی (پزشکان متخصص در امور عصبی) صورت می‌گیرد. این تشخیص ممکن است نیاز به انجام تست‌ها، تصویربرداری (مثل اسکن ام آری یا سی تی اسکن) و گاهی اوقات آزمایش‌های خون داشته باشد.

به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند اسکلروز چندگانه (MS)، پارکینسون، آلزایمر و یا اختلالات حرکتی دیگر، در دسته بیماران عصبی قرار می‌گیرند. هر کدام از این بیماری‌ها واکنش‌ها و نشانه‌های مختلفی دارند و روش درمان و مدیریت آن‌ها نیز متفاوت است.

در این مقاله از سایت صدای فارس به بررسی انواع بیماری های عصبی، علائم عمومی و روش‌های درمان عصبی بودن بپرداخته ایم.

انواع بیماری های عصبی؛ علائم و نشانه‌ها

بیماری های عصبی گروهی از اختلالات هستند که به نظام عصبی اعم از مغز، نخاع و اعصاب محیطی (عصب‌هایی که از نخاع خارج می‌شوند) آسیب می‌زنند. این بیماری‌ها می‌توانند تاثیرات جدی بر عملکرد روزمره و کیفیت زندگی فرد داشته باشند. برخی از انواع مهم بیماری های عصبی عبارتند از:

۱. افتراق عصبی (Neuralgia)

درد شدید و سوزانده در طول عصب، که ممکن است ناشی از فشار، التهاب یا آسیب اعصاب باشد و معمولا از عوارض جانبی بیماری زونا است. برخی از علائم بیماری افتراق یا درد اعصاب شامل موارد زیر است:

• درد شدید و ناگهانی در طول عصب
• حمله‌ی عصبی همراه با درد شدید در حد چند ثانیه
• فعال شدن حملات عصبی دردناک بر اثر تحریک یا لمس ناحیه متاثر
• تکرار حملات در طول روز و به صورت ناگهانی
• تجربه کردن علائم همراه نظیر افسردگی و اضطراب

۲. بیماری عصبی پارکینسون (Parkinson’s Disease)

پارکینسون یک بیماری عصبی مزمن است که بر اثر کمبود یا از دست دادن سلول‌های عصبی در بخش‌های خاصی از مغز به نام هسته سیاه ایجاد می‌شود. این بیماری عمدتا افراد مسن‌تر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است در سنین مختلفی شروع شود. علائم بیماری پارکینسون ممکن است به طور تدریجی ظاهر شوند و در طول زمان تغییراتی داشته باشند که برخی از علائم شایع آن شامل موارد زیر است:

• لرزش
• سفتی عضلات
• کند شدن حرکات
• تغییر خلق و خو
• اختلال در خواب
• مشکلات حرکتی
• اختلال در تعادل
• مشکلات گوارشی
• مشکلات گویشی
• اختلالات یادگیری و حافظه

۳. اسکلروز چندگانه (Multiple Sclerosis – MS)

بیماری اسکلروز چندگانه یا MS یک بیماری عصبی التهابی است که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر می‌گذارد. علائم و نشانه‌های MS ممکن است بر اساس موقعیت و میزان آسیب به عصب‌ها متغیر باشد. در زیر، برخی از علائم شایع MS ذکر شده‌اند:

• تورم و یا احساس گرم یا سرد شدن، درد و خارش در نواحی مختلفی از بدن
• اختلال در بینایی و چشم درد
• اختلالات حرکتی
• ضعف عضلات
• لرزش بدن در حین حرکت یا در حالت استراحت
• اختلال در تعادل و هماهنگی بدن
• کاهش توانایی در یادگیری و حافظه
• کاهش تمرکز و توجه
• اسپاسم عضلات
• اختلال عاطفی و احساسی

۴. بیماری عصبی صرع (Epilepsy)

صرع یکی از بیماری های عصبی است که به دلیل اتصال بی‌نظم و ترتیب نورون‌ها در مغز بروز پیدا می‌کند و موجب حملات صرع می‌شود. علائم بیماری صرع می‌توانند بسیار متنوع باشند و به ویژه بستگی به نوع و محل آغاز حملات دارند. در زیر برخی از علائم و نشانه‌های بیماری صرع ذکر شده‌اند:

• تشنج کلی
• تشنج جزئی
• از بین رفتن هوشیاری در زمان تشنج
• مشکل در حافظه و یادگیری
• حرکات ناخودآگاه و غیر ارادی بدن
• احساس گزگز شدن بدن، بدون دلیل قبلی
• تغییر در رفتار مثل خشم یا هیجان غیر طبیعی

۵. آلزایمر (Alzheimer’s Disease)

بیماری آلزایمر یک نوع بیماری نورولوژیک و اختلال حافظه است که به تدریج توانایی افراد را در حافظه، تفکر و تصمیم‌گیری تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری اغلب در افراد مسن‌تر بروز پیدا می‌کند. در زیر، برخی از علائم و نشانه‌های شایع بیماری آلزایمر آورده شده‌اند:

• مشکلات حافظه
• فراموشی میان مدت و کوتاه مدت
• مشکلات در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی
• عدم توانایی در تصمیم‌گیری
• سختی در فهم مفاهیم پیچیده
• سختی در یادگیری و استفاده از کلمات
• گمراهی در تشخیص صحیح محیط و مکان‌های مختلف
• تغییرات در شخصیت و رفتار
• مشکلات در اجرای وظایف روزمره
• انزوا و افزایش وابستگی به اطرافیان

۶. سکته مغزی (Stroke)

بیماری عصبی سکته مغزی یک وضعیت اورژانس پزشکی است و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. علائم و نشانه‌های سکته مغزی ممکن است ناگهانی ظاهر شوند و باید فورا به پزشک مراجعه شود. برخی از علائم و نشانه‌های شایع سکته مغزی شامل موارد زیر هستند:

• ضعف یا فلج شدن در یک یا هر دو طرف بدن
• بروز مشکلات در زمان حرکت دست و پا
• ناتوانی در صحبت کردن یا فهمیدن گفتار
• سرگیجه شدید
• از دست دادن تعادل
• تار شدن دید یا از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم
• تشنج

۷. بیماری عصبی هانتینگتون (Huntington’s Disease)

بیماری عصبی هانتینگتون (Huntington’s Disease) یک اختلال ژنتیکی و نورولوژیکی است که بر حرکت‌های عضلانی، رفتار و عملکرد ذهنی فرد مبتلا، تاثیر می‌گذارد. این بیماری به دلیل جهش در ژن HTT که به ساختار مولکولی پروتئین هانتینگتین مرتبط است، ایجاد می‌شود. علائم و نشانه‌های بیماری هانتینگتون ممکن است در طول زمان تغییر کند، اما برخی از ویژگی‌های شایع آن شامل موارد زیر هستند:

• حرکات تکراری در بدن و لرزش بی‌دلیل دست و پا
• اختلال در حفظ تعادل
• تغییرات احساسی و شخصیتی
• نوسانات در روحیه
• کاهش توانایی تفکر و یادگیری
• بروز مشکلات در انجام کارهای روزمره
• انزوای اجتماعی
• مشکلات گوارشی

۸. میگرن (Migraine)؛ بیماری عصبی شایع

بیماری عصبی میگرن یک نوع سردرد خاص است که علاوه بر درد شدید، ممکن است با علائم دیگر همراه باشد. این علائم می‌توانند قبل از شروع سردرد ظاهر شوند و در طول آن ادامه یابند. برخی از علائم و نشانه‌های معمول میگرن عبارتند از:

• سردرد در یک طرف سر
• ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره
• حساسیت به نور
• حساسیت به صدا
• تهوع و استفراغ
• سختی در انجام فعالیت‌های حرکتی
• تاری دید قبل از شروع میگرن
• اضطراب و افسردگی در طول حمله

روش‌های درمان بیماری های عصبی

درمان بیماری های عصبی یا درمان عصبی بودن بستگی به نوع بیماری، شدت علائم و علت اصلی دارد. درمان ممکن است شامل روش‌های دارویی، جراحی و یا ترکیبی از آن‌ها باشد. در زیر، به برخی از روش‌های درمانی برخی از بیماری های عصبی اشاره شده است:

داروها

ضد دردها: برخی از بیماری های عصبی با درد شدید همراه هستند. داروهای ضد درد مانند آسپرین، ایبوپروفن یا داروهای ضد درد قوی‌تر از نوع opioid ممکن است در مواردی کمک کنند.

ضد التهاب‌ها: در برخی موارد، بیماری های عصبی مثل اسکلروز چندگانه (MS) با التهاب اعصاب همراه است. داروهای ضد التهاب می‌توانند در کنترل و کاهش علائم کمک کنند.

آنتی‌اپیلپتیک: برخی از داروها مانند گاباپنتین یا پرگابالین برای درمان درد عصبی و اختلالات حرکتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فیزیوتراپی و تراپی‌های تکمیلی

فیزیوتراپی: تمرینات فیزیکی ممکن است به تقویت عضلات، بهبود تعادل و کنترل حرکت‌ها کمک کند.

تکنیک‌های رفلکسولوژی: تکنیک‌هایی مانند ماساژ یا اعمال فشار بر نقاط خاص بدن، در تسکین درد و احساس راحتی برخی افراد بیمار، موثر است.

تکنیک‌های مدیریت استرس : مدیریت استرس و آموزش تکنیک‌های ریلکسیشن می‌تواند در کنترل علائم برخی بیماری‌های عصبی موثر باشد. جهت کنترل استرس میتوانید از این صفحه کمک بگیرید.

جراحی

تخلیه عصب یا جراحی تعمیمی: در برخی موارد، اقدامات جراحی مانند تخلیه عصب (ناحیه‌ای که فشار عصبی وارد شده است) یا جراحی تعمیمی برای حذف تومورها و آسیب‌های ساختاری دیگر ممکن است لازم باشد.

درمان‌های نورولوژیک

درمان‌های موضعی بر اساس علائم: در برخی بیماری های عصبی مانند پارکینسون، ممکن است داروهای خاصی برای کنترل حرکت‌ها و علائم ذهنی مورد استفاده قرار گیرند. توجه به این نکته مهم است که هر بیماری عصبی نیاز به تشخیص دقیق از طرف پزشک متخصص دارد و درمان باید بر اساس نوع بیماری و نیازهای خاص هر بیمار تنظیم شود.