حدود نیمی از پژوهشگران در عرض یک دهه از «علم» خارج می‌شوند

خبرگزاری مهر: مجله «نیچر» در گزارشی به یک مطالعه بزرگ که نزدیک به ۴۰۰ هزار دانشمند در ۳۸ کشور را مورد بررسی قرار داده است، پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که یک‌سوم این پژوهشگران پنج سال پس از انتشار اولین مقاله خود، «علم» را ترک می‌کنند و هیچ مقاله علمی منتشر نمی‌کنند.

این مقاله که در مجله «Higher Education» منتشر شده است، از داده‌های پایگاه استنادی «اسکوپوس» برای پیگیری روند انتشارات علمی پژوهشگران به عنوان شاخصی برای فعالیت پژوهشی آن‌ها استفاده کرده است.

این مطالعه نشان داده است که به طور کلی احتمال ترک کردن علم توسط زنان بیشتر از مردان است؛ اما میزان این تفاوت در رشته‌های مختلف متفاوت است.

در این مطالعه فعالیت‌های انتشاراتی دو گروه از پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفتند. اولین گروه؛ ۱۴۲ هزار و ۷۷۶ پژوهشگر (شامل ۵۲ هزار و ۱۱۵ زن) بودند که در سال ۲۰۰۰ شروع به انتشار مقاله کرده بودند. گروه دوم نیز ۲۳۲ هزار و ۸۴۳ پژوهشگر (شامل ۹۷ هزار و ۱۴۵ زن) بودند که در سال ۲۰۱۰ شروع به انتشار کرده بودند. این پژوهشگران نماینده ۱۶ رشته علمی از کشورهایی از جمله ایالات متحده، ژاپن، کره جنوبی و کشورهای سراسر اروپا بودند.

این مطالعه نشان داد که در پنج سال اول، یک‌سوم دانشمندان گروه سال ۲۰۰۰ از انتشار مقالات دست کشیده بودند. در عرض ۱۰ سال این میزان به حدود نیمی از پژوهشگران افزایش یافت و تا سال ۲۰۱۹ نزدیک دو سوم از پژوهشگران انتشار مقاله را متوقف کردند.

زنان ۱۲ درصد بیشتر از مردان احتمال داشت که پس از پنج یا ۱۰ سال علم را ترک کنند. تا سال ۲۰۱۹ تنها ۲۹ درصد از زنان گروه اول (گروه سال ۲۰۰۰) همچنان به انتشار ادامه می‌دادند؛ در حالی که این میزان برای مردان نزدیک به ۳۴ درصد بود.

در گروه سال ۲۰۱۰ شکاف جنسیتی کم‌تر بود. حدود ۴۱ درصد از زنان و ۴۲ درصد از مردان، ۹ سال پس از انتشار اولین مقاله خود همچنان به انتشار ادامه می‌دادند. این کاهش روند شکاف جنسیتی امیدوار کننده است.

در برخی رشته‌های علمی؛ به‌ویژه رشته‌های علوم زیستی تفاوت چشم‌گیری بین مردان و زنان وجود داشت. به عنوان مثال؛ احتمال خروج زنان از علم پس از ۱۰ سال در رشته زیست‌شناسی ۵۸ درصد بود. در حالیکه این رقم برای مردان نزدیک به ۴۹ درصد بود. در مقابل در رشته فیزیک احتمال خروج زنان از علم بعد از ۱۰ سال حدود ۴۸ درصد بود که تقریباً با مردان (۴۷ درصد) مشابه بود. همچنین در رشته‌های ریاضیات، مهندسی و علوم کامپیوتر نیز شکاف جنسیتی کم‌تر وجود داشت. این‌ها رشته‌هایی هستند که زنان در آن‌ها کم‌تر حضور دارند.

عواملی مثل انتقال به یک مؤسسه‌ای که بر پژوهش کم‌تر متمرکز است و همچنین پذیرش شغلی در صنعت و یا مشاغل مدیریتی می‌تواند چرایی خروج دانشمندان از علم و دست کشیدن از انتشار مقالات را توضیح دهد. با این حال هنوز ۱۰۰ درصد هم مشخص نیست که چرا افراد از انتشار مقاله دست می‌کشند.

در یک مطالعه که در سال ۲۰۲۳ انجام شده است، ۷۷۳ عضو هیئت‌علمی در مؤسسات دانشگاه آمریکایی را بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌های این مطالعه نشان داد که دلایل خانوادگی، وضعیت شغلی و حقوق؛ عوامل مهمی برای دست کشیدن پژوهشگران از انتشارات هستند.

پژوهشگران این مطالعه قصد دارند که در آینده نظرسنجی‌های وسیع‌تری با استفاده از چت‌بات‌های هوش مصنوعی انجام دهند تا دلایل خروج پژوهشگران از این حرفه را بررسی کنند.