چرا الگوهای محیط زیستی غربی در ایران جواب نمی‌دهند؟

مهر: یوسف مرادی کارشناس محیط زیست با اشاره به تفاهم نامه سازمان محیط زیست و آموزش و پرورش گفت: آموزش محیط زیست و منابع طبیعی از ۷۰ سال پیش در ایران شروع شد؛ طی ۷۰ سال گذشته تمام نسخه‌های پیاده شده از غرب آمد که در سال ۱۳۳۰ اولین جریان اصل چهارم ترومن در ایران اجرا شد که گسترده‌ترین سم‌پاشی علیه پشه مالاریا بود. حاصل این اتفاق موجی از سرطان گوارش بود که موجب ممنوعیت آن مدل سم شد. هر نسخه‌ای در حوزه محیط زیست از غرب وارد شده در کشور ما شکست خورده است. انقلاب سفید پهلوی و تجربه پیاده‌سازی تفکرات محیط زیستی در حوزه حکمرانی که مساله ملی شدن آب مسایل دیگری بودند که از غرب وارد شدند. یکی دیگر از این مسایل جنبش محیط زیستی کنترل جمعیت در دهه ۷۰ بود که آثارش همچنان وجود دارد.

وی ادامه داد: اگر دقت کرده باشید کتاب مربوط به محیط زیست برای کودکان بسیار کم است. اراده جریان سرمایه داری بر این است که نسل‌های آینده به طور جدی با حوزه محیط زیست آشنا نشوند چرا که سود آن‌ها در غارت منابع طبیعی است. در حال حاضر در آمریکای لاتین آمریکا و بسیاری از جاهای دنیا سر منابع طبیعی دعوا است.

وی اظهار داشت: زمانی که نسخه‌ای متناسب با فرهنگ بومی یک کشور نباشد شکست می‌خورد در نتیجه الگوهای غربی به دلیل متناسب نبودن با روحیه و فرهنگ مردم ایران معمولاً شکست می‌خورند. ما باید از دستاوردهای تخصصی غرب مانند مدیریت پسماند و مقابله با آفت‌ها استفاده کنیم اما از مسایل فرهنگی نباید الگو بگیریم. در سال ۹۴ الگوی مدرسه طبیعت به کشور آمد که بر اساس مدارس کشورهای اروپایی بود که در سال ۹۶ ممنوع شد. این الگو به باورهای کلی جامعه توجهی نمی‌کرد؛ برای مثال مورد داشتیم که در یکی از این مدارس یک سگ و یک کودک در آب به بازی مشغول بودند. سازمان بهزیستی چنین رفتاری را ممنوع کرد چرا که با هیچ نسخه فرهنگی همخوانی نداشت.

مرادی گفت: اکنون ۱۰ سال می‌شود که سازمان یونسکو حوزه آموزشی در دانشگاه پیام نور دارد اما نتوانسته تأثیری بگذارد. متأسفانه جریانی در ایران است که درسی از این مسایل نمی‌گیرد و تصور می‌کند کشورهای دیگر راهکارهای بهتری دارند در حالی که تمدن ما فراتر از این است. ایران اولین کشوری به حساب می‌آید که جنگل‌کاری را در دوره هخامنشی انجام داده است. حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند: «اگر در حال کاشت نهال بودی و قیامت شد سعی کن نهال را کامل بکاری».

وی افزود: اگر به زاگرس بروید در تمامی امامزاده‌ها یک درخت کنار می‌بینید؛ کنار به دلیل کاشت آن بر کنار مزار حضرت امام حسین علیه السلام به مدت ۲۰۰ سال مقدس است. ما با چنین تمدنی نباید از یونسکو نسخه به کشور بیاوریم این باعث می‌شود جامعه نسبت به حوزه محیط زیست بدبین شود. الگو ساختن چیز پیچیده‌ای نیست ما طی یک سال اخیر در مدارس مطالعه کردیم تا بدون آسیب به ساختار آموزشی آموزش و پرورش دانش آموزان را آموزش دهیم.

وی ادامه داد: ما مدرسه‌ای را در کرج انتخاب کردیم و با کمک معلمان جغرافیا دانش آموزان را آموزش دادیم. با اجماع تجربیات به توافق نامه‌ای بین سازمان منابع طبیعی و آموزش پرورش رسیدیم. آموزش و پرورش در سند بنیادی ساعت زیستی دارد که سعی داریم روی آن کار کنیم. ما سعی داریم در مدارس کل کشور شورای طبیعت داشته باشیم آموزش و پرورش نیز در این حوزه انقلاب کرد. به طور کلی آموزش و پرورش صدا و سیما هلال احمر و وزارت کشور کمک بسیاری در این یک سال ارایه دادند. آموزش و پرورش ۲ میلیون و ۵۰۰ دانش آموز در ۱۵۰۰ مدرسه به عنوان سفیران سلامت داشت که همه آن‌ها را به سفیران طبیعت تبدیل کرد. اکنون ۲ هفته می‌شود که در تمامی پایه‌ها مفاهیمی را انتقال می‌دهیم.

مرادی گفت: اکنون فرهنگ‌سازی کودکان به نوعی انجام می‌شود که کودکان بدانند کندن گیاهان و آتش درست کردن در طبیعت اشتباه است. آموزش کودکان باعث می‌شود تا وزیران آینده کشور انسان‌های دانایی باشند و کشور در آینده مشکلی نداشته باشد. با تفاهم نامه‌ای که بسته شده قرار است ۱۲۰ هزار نهالستان در ایران ساخته شود. قرار است هر مدرسه در ایران نهالستان داشته باشد و هر دانش آموز در کشور ۳ نهال بکارد. ما امیدواریم که بتوانیم با فرهنگ‌سازی نسلی خوب برای کشور بسازیم.