جنگ روایت را به دشمنانمان باخته‌ایم/ ایده پاسخ با «زیتون سرخ»

مهر: مجموعه کمیک موشن «زیتون سرخ» به کارگردانی مجید محمودی و تهیه‌کنندگی امید مرندی محصول مرکز انیمیشن سوره از ۱۷ مهر همزمان با ۷ اکتبر سالروز عملیات «طوفان الاقصی» روی آنتن شبکه‌های مختلف تلویزیون رفته است.

امیررضا مافی رئیس مرکز انیمیشن سوره درباره طرح «زیتون سرخ» به خبرنگار مهر عنوان کرد: من در این سال‌ها همواره به مساله فلسطین فکر کرده و به نظرم می‌رسد ما در این زمینه بسیار کم اثر هنری ساخته‌ایم چراکه احساس می‌کردیم فلسطین یک امر جاری است و در واقع به یک امر آیینی بدل شده بود.

وی که مجری «نقد سینما» بوده است، در ادامه گفت: ما در یکی از برنامه‌های «نقد سینما» به موضوع سینمای استراتژیک پرداختیم و مشخصاً مطرح کردیم که چرا درباره این جنگ که خیر و شر مطلق است، فیلم تولید نمی‌کنیم؟ همان زمان خیلی‌ها به من گفتند که مناسبت پرداخت به موضوع فلسطین در آن برنامه چه بوده است؟ این نگاه نشان می دهد که مساله مدیران فرهنگی ما برای فلسطین تقویمی و رویدادی است؛ در حالی که موضوع فلسطین و نزاع تمدنی ما و صهیونیسم از جنس رویدادگی و دوام است و ما این را فراموش کرده بودیم.

مافی ادامه داد: البته در یک سال اخیر زمانی که با دانشجویان مواجه شدم، با مجموعه پرسشی روبه‌رو شدم که یقین پیدا کردم ما برای توجیه نسل جوان هیچ توضیحی درباره این موضوع ارائه نکرده ایم. پس به نظرم رسید که وظیفه داریم اثری با این موضوع بسازیم که پاسخی ساده، متقن و سرراست و مبتنی بر منابع برای نسل جوان باشد تا متوجه شوند موضع ما با فلسطین و رژیم صهیونیستی چیست. بعد از تبدیل شدن این موضوع به ایده منسجم، «زیتون سرخ» را فعلاً در ۷ قسمت تا سالگرد عملیات «طوفان الاقصی» آماده و سپس پخش آن را شروع کردیم.

مدیر مرکز انیمیشن سوره درباره استقبال مخاطبان این اثر تصریح کرد: در یک سال اخیر به واسطه جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان و همچنین به واسطه زد و خوردهای جدی ما با این رژیم، مخاطب جوان و نوجوان به سمت دیرینه‌شناسی و تبارشناسی ماجرای ما و رژیم صهیونسیتی رفته است. هر جا که از این تاریخ صحبت می‌شود، ما شاهد اشتیاق آن برای شنیدن هستیم؛ اگرچه که نظام رسانه‌ای دشمن خیلی زودتر از ما وارد این نبرد رسانه‌ای شده، موضوعاتش را مطرح و درباره تاریخ، تصوراتی ایجاد کرده است و ما از آن غافل بودیم. البته که ما با نیت «طوفان الاقصی» آن را پیش بردیم اما با اتفاقات تلخ‌تری مانند شهادت اسماعیل هنیه و سیدحسن نصرالله مواجه شدیم. من فکر می‌کنم حتماً الان ذهن‌ها برای شنیدن حقایق تاریخی آماده‌تر است.

هنوز هم گاهی میان بزرگسالان می‌شنویم که فلسطینی‌ها زمین‌هایشان را به یهودیان فروخته‌اند و دوست داشتیم برای این افراد هم پاسخی داشته باشیم

مافی در جواب به این سوال که آیا برای «زیتون سرخ» محدودیت سنی در نظر گرفته شده است، گفت: ما از ابتدا در نظر داشتیم مفاهیم را به شکلی مطرح کنیم که از سن ۱۲ سال به بالا بتوانند مخاطب این کمیک موشن باشند؛ البته که به طور کل محدودیت سنی برای این اثر در نظر نداریم و حتی افرادی که این روایت‌ها را هم شنیده‌اند و تحت تاثیر موج‌های جدید رسانه‌ای قرار گرفته‌اند، می‌توانند مخاطب این اثر باشند. متاسفانه هنوز هم گاهی میان بزرگسالان می‌شنویم که فلسطینی‌ها زمین‌هایشان را به یهودیان فروخته‌اند و دوست داشتیم برای این افراد هم پاسخی داشته باشیم. سعی کردیم که روایتمان قصه‌گو باشد؛ زمانی که تاریخ را به شکل قصه روایت کنیم، مخاطبان در هر رده سنی از آن بهره برداری خواهند کرد.

وی درباره روایت روان اثر و همچنین نوع گزینش اطلاعات انبوه در این زمینه بیان کرد: سرعت انجام پروژه ما خیلی بالا بود برای همین وقت زیادی برای پژوهش نداشتیم؛ پس ما ابتدا سوالات را بر اساس آن چیزی که در رسانه امروز جهان حاکی است، طراحی کردیم. تمام تلاش ما این بود که بر اساس منابع متعدد به آنچه در ذهن کودکان و نوجوانان وجود دارد، پاسخ دهیم. به نظر می‌رسد زمانی که ما همراه با قصه‌، ما به ازای تصویری ارایه کنیم، ولو اینکه تماشایی باشد، همنشینی تصویر با روایت باعث ماندگاری در ذهن مخاطب می‌شود. تیم پژوهشی ما تلاش کرد پاسخی درخور نوجوانانمان طراحی کند و تا به الان هم بازخورد بدی از این موضوع نداشته‌ایم.

مدیر مرکز انیمیشن سوره درباره انتخاب کمیک موشن برای روایت «زیتون سرخ» گفت: کمیک موشن جزو فرم‌های بسیار پُرطرفدار عالم روایت است؛ به لحاظ تولید هم به جهاتی ساده‌تر از انیمیشن است. من معتقدم «زیتون سرخ» به لحاظ فنی کار ویژه‌ای کرده چراکه تعداد تصاویر انتخابی به میزان حرکت دادن به کاراکترها زیاد است. البته برای روایت مستقیم و سلیس تاریخ، انیمیشن به تنهایی کافی نیست؛ بلکه ماجرا باید مستقیم روایت تا مشخص شود در دل تاریخ چه اتفاقی رخ داده است.

وی افزود: از طرف دیگر انیمیشن به واسطه حرکات زیاد صحنه ما را به ربایش چشم در حرکت تصویر مواجه می‌کند، اثر تماشایی می‌شود و ناخودآگاه بخشی از ذهن به سمت امر دیداری می‌رود. ما در کمیک موشن با امر ثابت و حرکت اندک مواجهیم، پس تمرکز ذهن روی روایت است. به عبارتی کمیک موشن برای من همچون پرده‌خوانی و نقالی و تکنیک کمتر تجربه شده‌ای در ایران است که البته سنت درازپایی نیست و به آن کم پرداخته شده است. همچنین معتقدم کمیک موشن طراحی شده در «زیتون سرخ» نسل جوان و نوجوان را به لحاظ فرمی و زیبایی‌شناسی نیز با خود همراه کند.

میدان روایت را به دشمنانمان باخته‌ایم چراکه آن‌ها تاریخ را جعل و جای جلاد و شهید را عوض کرده‌اند. ما آنقدر کم‌کاری کرده‌ایم که نتوانستیم پاسخی درخور و متناسبی داده باشیم.

مدیر مرکز انیمیشن سوره درباره اهمیت تاریخ و روایت آن در قالب آثار هنری یادآور شد: مسیر تاریخ هرگز طولی نبوده و به شکل کروی درهم‌تنیده می‌شود اما اینکه حتماً ما باید تاریخ را روایت و دیرینه‌شناسی کنیم و به گذشته‌مان واقف باشیم تا بدانیم در چه وضعیتی هستیم، اهمیت به‌سزایی دارد. هویت آدمی مبتنی بر خاطرات و تاریخش است و هویت جمعی یک ملت به حافظه و تاریخ ملی‌اش باز می‌گردد. ما سال‌هاست از این موضوع غفلت کرده و کمتر به تاریخ پرداخته‌ایم. همچنین در مواقعی تاریخ را خوب روایت نکرده و در واقع میدان روایت را به دشمنانمان باخته‌ایم چراکه آن‌ها تاریخ را جعل و جای جلاد و شهید را عوض کرده‌اند. ما آنقدر کم‌کاری کرده‌ایم که نتوانستیم پاسخی درخور و متناسبی داده باشیم.

مافی افزود: ما باید دست آن‌هایی که این بازدارندگی را می‌سازند، ببوسیم اما متاسفانه باید گفت امروز موشک‌ها برنده میدان را مشخص نمی‌کنند چراکه جنگ، جنگ روایت‌هاست. ما در قسمتی از «زیتون سرخ» سعی کردیم چراغی را در ذهن افراد روشن کنیم و تاثیری در هویت کنونی و نگاهشان در آینده داشته باشیم. تاریخ در خواندن متن کتاب شاید کمی سخت‌تر باشد چراکه امروزه دنیای تصویر و به ویژه تصویر متحرک کوتاه متحول شده است. ما باید بتوانیم تاریخ را به شکل امروزی برای نسل جدید و حتی نسل قدیم که شاید تاریخ را فراموش کرده است، روایت کنیم. حتماً دانستن تاریخ برای فهم وضع کنونی و افقی که به سمتش حرکت می‌کنیم، مهم و بهترین قالب برای اینکار قطعاً قالب هنری است.

وی درباره منابع مورد استفاده در این اثر عنوان کرد: درباره منابع کتاب سعی کردیم که منابع خوب و مشهوری را که مورد اتقان و وثوق همگان هستند، انتخاب کنیم. تیم پژوهش، تولید و نظارت ما تلاش کردند تا وقایع را به نحو صحیح و قابل اعتماد روایت کنند و برای این امر حتی با متخصصان این حوزه نیز گفت‌وگو کردند. در حقیقت ما تلاش کردیم تا اثر قابل اعتمادی به لحاظ روایت تاریخی عرضه کنیم؛ اگر چه فرصت پژوهشمان زیاد نبود اما نباید فراموش کنیم که در تاریخ همواره روایت‌های معارض و متعارض وجود دارد. تلاش ما بر این بود آنچه را که مورد وثوق و قبول تعداد بیشتری از آدم‌ها و طرفین هستند، انتخاب کنیم و حرف گزاف و بدون پشتوانه تاریخی نزنیم. ممکن است که ما هم در جزییاتی خطا کرده باشیم و این ویژگی هر روایت تاریخی است. می‌توانم این را به مخاطبان بگویم تا جایی که توانستیم سعی کردیم حرف‌هایمان مبتنی بر ثبت و ضبط صحیح وقایع تاریخی باشد.

مدیر مرکز انیمیشن سوره درباره همکاری با جوانان در حوزه انیمیشن عنوان کرد: تیمی که «زیتون سرخ» را ساخته‌اند، به ویژه در زمینه انیمیشن بسیار باتجربه هستند. بعد از «هیستوری» این دومین تجربه ما با این تیم است که تجربه بسیار خوبی است. اولویت ما کارکردن با جوانان و کسانی است که استعداد فراوانی دارند اما شاید میدان و فرصت کمتری به این افراد داده شده است. کار ما این است که جوانان در استان‌های مختلف احساس کنند که تفاوتی با مرکزنشین‌ها ندارند و آن‌ها هم به اندازه مرکزنشین‌ها امکانات و فرصت برای عرضه خودشان را دارند.

مافی تاکید کرد: اولویت ما در مرکز انیمیشن سوره این است که همه تولیدکنندگان انیمیشن در سراسر ایران، به ویژه جوانان پایشان به تولید حرفه‌ای باز شود. البته که این افراد حتماً باید در قواره تولید آثار حرفه‌ای باشند چراکه مرکز انیمیشن سوره وجه آموزشی ندارد اما حتماً یک نهاد تولیدی است که با تمرکز بر خطرپذیری روی تیم‌های جوان که شاید کمتر جایی میدان تولید را به آن‌ها بدهند، فعالیت می‌کند. به عنوان مثال ما در «لوپتو»، «مسافری از گانورا» و «یوز» با تیمی کار کردیم که اولین پروژه سینمایی‌شان بود. در «رویاشهر» هم با تیمی کار کردیم که از پروژه اول سینمایی‌شان تا پروژه دوم رشد چشمگیری داشتند. ما در شش هفت اثر سینمایی دیگرمان هم که در دست تولید داریم، این ریسک را کرده‌ایم چون معتقدیم اگر تعداد تولیدکنندگان انیمیشن بیشتر شود و در کل ایران توسعه پیدا کنند، حتماً یک صنعت پویاتر و یک گردش مالی بسیار خوبی خواهیم داشت که در تربیت نسل‌های بعدی ما نیز تاثیرگذار خواهد بود.

مدام باید یادمان باشد که رژیم صهیونیستی دشمن شماره یک بشریت و هر انسان آزاده‌ای در جهان است

وی درباره عدم پرداخت سینماگران و هنرمندان ما به موضوع فلسطین اظهار کرد: مساله فلسطین و چرایی احساسات ما و اینکه چرا درباره آن کار نمی‌سازیم، ۲ وجه دارد؛ یک اینکه مساله فلسطین تا پیش از این اتفاق به یک مساله عادی تبدیل شده بود و گویا ما داشتیم آن را فراموش می‌کردیم که فلسطین وجود دارد و مهمترین مساله جهان اسلام است. ما مدام باید یادمان باشد که رژیم صهیونیستی دشمن شماره یک بشریت و هر انسان آزاده‌ای در جهان است. اگر نسبت به این موضوع سرد شویم، حتماً یک جایی آسیب خواهیم دید. باید مدام این داستان‌ها را برای نسل‌های آینده هم تکرار کنیم که صهیونیست‌ها نه فقط با جمهوری اسلامی و ایران بلکه با تمام بشریت مخالف هستند و علیه آن‌ها نیز جنایت خواهند کرد. هر قدمی که آن‌ها پیش می‌روند، در واقع یک قدم برای نابودی انسانیت جلو می‌آیند چراکه دیدگاه‌های نژادپرستانه بسیار شدید و عمیقی دارند.

مدیر مرکز انیمیشن سوره ادامه داد: من به عنوان کسی که فلسفه غرب خوانده‌ام، می‌گویم که اسرائیل هرچه که غربی‌ها در اندیشه رشته کرده بود، پاره کرد. ما باید همواره موضوع فلسطین را زنده نگه داریم و مدام این نبرد حق و باطل را به مخاطبانمان یادآوری کنیم. ما نباید بگذاریم فلسطین و نزاع تمدنی ما با اسرائیل فراموش شود. اما درباره عدم پرداخت سینماگران و هنرمندان ما به موضوع فلسطین باید بگویم که ما به عنوان متولیان امور گاهی نسبت به این موضوع سرد می‌شویم و همچنین فیلم ساختن با موضوع فلسطین در کار لوجستیکی به ویژه در زمینه ایده‌پردازی کمی سخت است. ما باید به لحاظ معرفتی به فیلمسازان و هنرمندانمان این مسیر را نشان دهیم که چرا دشمنی ما با اسرائیل یک دشمنی ارزشمند است و چرا باید علیه این تجسم ابلیس در زمین حرکت کنیم؟

مافی در پایان عنوان کرد: تصمیم ما بر این است که تا اطلاع ثانوی در مرکز انیمیشن سوره بخش مهمی از آثاری را که از این پس قرار است تولید کنیم، به موضوع فلسطین و این نزاع تمدنی بپردازد. اگرچه که قطعاً نباید از دیگر کارها غافل بشیم اما باید این را به عنوان یک تکلیف مطلق همواره برای خودمان در نظر بگیریم که موضوع فلسطین در همه تولیداتمان لحاظ شود و بخش مهمی از رفتارهای تولیدی‌مان معطوف به موضوع فلسطین و دشمنی با رژیم صهیونیست جهان‌خوار باشد.