زندگی حرفه‌ای کتایون امیرابراهیمی مستند شد/ دلایل غیبت خودخواسته

محمدحسین حسینی تهیه‌کننده مستند «کتایون به روایت کتایون» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره دغدغه‌ای که موجب تولید این مستند شده است، گفت: تأثیر و جایگاه زنان در سینمای ایران از جمله خانم کتایون امیرابراهیمی سبب شد تا تهیه‌کنندگی مشترک در این پروژه را بپذیرم. بدون شک نام خانم السا فیروز آذر و پژوهش و کارگردانی حمیدرضا سنگیان دست در دست هم داد تا افتخار همکاری در این پروژه را داشته باشم. نسل تازه نفس، جوان و جدید سینمای ما به خصوص دختران و زنانی که به تازگی وارد این عرصه شده‌اند، باید از موانع و سختی‌هایی که هنرمندان بزرگ ما در گذشته نه چندان دور با آن مواجه بودند، مطلع شوند. باید بدانند در دورانی، حضور و وجود زن در اجتماع به خصوص به عنوان یک هنرمند و بازیگر برای جامعه و اطرافیان بسیار سنگین و غیرقابل هضم بوده است.

وی با بیان اینکه این مستند به جایگاه و نقش زنان در اجتماع و سینمای ایران و فراز و نشیب‌های زندگی حرفه‌ای کتایون امیرابراهیمی می‌پردازد، ادامه داد: کتایون امیر ابراهیمی جزو نسل دوم بازیگران زن سینمای ایران است. به نوعی می‌توان گفت که ایشان تنها بازمانده از زنان سینمای ما پیش از انقلاب اسلامی به شمار می‌آید. او اولین بازیگر زن در اولین فیلم موزیکال سینمای ایران یعنی «حسن کچل» بوده که فیلمی فراموش نشدنی به کارگردانی زنده‌یاد علی حاتمی است.

این تهیه‌کننده با اشاره به حضور امیرابراهیمی در بیش از ۶۰ فیلم سینمایی و همکاری با کارگردانانی چون داریوش مهرجویی، فریدون گله، ایرج قادری، ساموئل خاچیکیان، محمدعلی فردین و … بیان کرد: کارنامه پربار کتایون امیرابراهیمی در کنار سکوت ۲۶ ساله او بعد از انقلاب و شروع دوباره با سریال «من یک مستاجرم» از جمله مواردی بود که جذابیت‌های ساخت پرتره مستند از وی را برایم بیشتر می‌کرد. علاوه بر این گرچه خانم امیرابراهیمی، پس از انقلاب در فیلم و سریال‌های زیادی دیده نشد اما همچنان نزد مردم از محبوبیت خاصی برخوردار است. اتفاقی که می‌تواند موجب بیشتر دیده شدن مستند پرتره وی نیز باشد.

حسینی همچنین درباره چالش‌های تهیه‌کنندگی فیلم مستند در شرایط کنونی، توضیح داد: شخصا معتقدم که تهیه‌کنندگی فیلم مستند، دشوارتر و پیچیده‌تر از مدیوم سینمای داستانی کوتاه است، اما شیرینی‌های خاص خود را نیز دارد. به هر حال مواجه شدن با منابع مختلف، از جمله مستندات، آرشیوها، تصاویر و رجوع به تاریخ و وجود سندیت در مستند، همه و همه کار را بیش از پیش دشوار و پیچیده می‌کند. خوشبختانه کارگردان مستند به واسطه دوستی و ارتباط خانوادگی که با خانم امیرابراهیمی دارد، آرشیو و مستندات کاملی از وی جمع‌آوری کرده است.

وی افزود: خانم امیرابراهیمی تقریباً با تمام هنرپیشگان دهه چهل و پنجاه خورشیدی از جمله ناصر ملک مطیعی، محمدعلی فردین، بیک ایمانوردی، تقی ظهوری، بهروز وثوقی، منوچهر وثوق، ایرج قادری همکاری داشته است. وی ستاره زن سینمای ایران در دهه چهل خورشیدی بوده که در مقابل دوربین این مستند، از فراز و نشیب‌های این عرصه، همکاران قدیمی، زندگی شخصی و خانوادگی خود پرده برداشته است. به هر ترتیب کار مستند راه رفتن روی لبه تیغ است. البته ما در این اثر سعی کردیم که تا جای ممکن با ارائه مستندات صحبت‌های خانم امیرابراهیمی را در دل زندگی شخصی‌شان ثبت کنیم و با گفتن حقایقی به هیچ یک از در گذشتگان و عزیزان در قید حیات، بی احترامی نکنیم.

این تهیه‌کننده همچنین درباره پروسه دریافت مجوز برای تولید مستند از کتایون امیرابراهیمی توضیح داد: خانم امیر ابراهیمی، هیچ‌گاه بعد از انقلاب اسلامی، ممنوع‌الکار یا ممنوع‌التصویر نبوده است. در واقع وی با به دنیا آمدن دخترش ناز سلطانی در فرانسه، به صورت خودخواسته در سال ۱۳۵۳ (یعنی ۴ سال پیش از انقلاب) از سینمای فارسی خداحافظی می‌کند. بعد از انقلاب نیز اصلا به دادگاه احضار نشده و به گفته خودشان هیچ نوع برخورد بدی با او صورت نگرفته است. دلیل ۲۶ سال غیبت از سینما را نیز فقط بزرگ کردن و تربیت فرزند خود بیان می‌کنند.

حسینی ادامه داد: او سال‌ها خارج از ایران زندگی کرده و در ادامه به خاطر پدر و مادر از فرانسه به ایران بر می‌گردد. بعد از سال‌ها نیز پریسا بخت‌آور و مهران مهام از او برای بازی در سریال تلویزیونی «من یک مستأجرم» دعوت می‌کنند و همین موضوع شروعی دوباره برای او در حرفه بازیگری است. بنابراین ما نیز هیچ مشکلی برای دریافت مجوز تولید این اثر نداشتیم. این مستند نیز به زندگی و احوالات این روزهای خانم امیرابراهیمی با مروری بر زندگی حرفه‌ای وی می‌پردازد.

وی همچنین درباره تعامل با کتایون امیرابراهیمی برای ساخت مستند پرتره بیان کرد: پیش از این در فیلم کوتاه «همه چیز در معرض فروش» و فیلم سینمایی «نابازیگر» افتخار همکاری با ایشان را داشتم. علاوه بر این حضور حمیدرضا سنگیان نویسنده و کارگردان سینما و احترامی که به هنرمندان پیشکسوت دارد، سبب شد تا با خانم امیرابراهیمی درباره ساخت و ثبت پرتره اش صحبت داشته باشیم. کمتر بازیگری را می‌توان نام برد که در این سن به ۴ زبان زنده دنیا مسلط باشد. اما خانم امیرابراهیمی این قابلیت را دارد و باید گفت که بسیار هنرمند با سوادی است. وی در طول ضبط مستند، با وجود خستگی ناشی از کار، با دل و جان با ما همکاری و همراهی داشت و از این بابت مراتب تشکر خود را خدمت او اعلام می‌کنیم.

تهیه‌کننده مستند «کتایون به روایت کتایون» در پایان گفت: این مستند را با جان و دل و بدون هیچ توقع مالی تولید کردیم و لازم است که در اینجا از حمایت و اعتماد السا فیروز آذر که تهیه‌کنندگی مشترک این پروژه را بر عهده داشته است، تشکر کنم. این اثر برای ثبت تصویری از بانوی نیک و هنرمند سینمای ایران ساخته شده است. بازیگران سینما بدانند که همیشه ستاره ماندن سخت است. امیدوارم به زودی شاهد اکران عمومی این مستند باشیم.

مستند «کتایون به روایت کتایون» به کارگردانی حمیدرضا سنگیان و تهیه‌کنندگی مشترک السا فیروزآذر و محمدحسین حسینی پروسه پس‌تولید خود را سپری می‌کند.